Η αλήθεια για τις μυρμηγκιές

Από Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρο

Ορισμένοι πιστεύουν ότι εάν δεν θέλεις να εμφανιστούν μυρμηγκιές, δεν πρέπει να αγγίζεις βατράχους. Αυτή η μυθική πεποίθηση σχετικά με την εμφάνιση των μυρμηγκιών εξαιτίας της επαφής με το αμφίβιο, οφείλεται αναμφισβήτητα στους θρύλους και τα παραμύθια που μας έλεγαν όταν ήμασταν παιδιά. Δυστυχώς, αυτές οι ιστορίες έχουν δημιουργήσει μια εντελώς λανθασμένη αντίληψη όσον αφορά τις μυρμηγκιές, την αιτία που τις προκαλεί και τον τρόπο θεραπείας τους.

Επομένως, τι είναι η μυρμηγκιά;

Η μυρμηγκιά είναι ένα ακίνδυνο εξόγκωμα στο δέρμα. Εμφανίζεται συνήθως στα χέρια και στα πόδια, αλλά ενδέχεται να αναπτυχθεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Οι συνηθισμένες μυρμηγκιές μοιάζουν κάπως με κουνουπίδι. Το 50% περίπου των μυρμηγκιών εξαφανίζεται μέσα σε δύο χρόνια χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα μεταδοτικές και, προκείμενου να εμποδίσετε την εξάπλωσή τους, θα πρέπει να τις αντιμετωπίζετε αμέσως και να αποφεύγετε την άμεση επαφή του δέρματος με άλλες μυρμηγκιές. Συχνά, οι μυρμηγκιές επανεμφανίζονται και αυτό συμβαίνει συνήθως όταν δεν λαμβάνετε αυτές τις προφυλάξεις.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕI ΤΙΣ ΜΥΡΜΗΓΚΙEΣ;

Οι μυρμηγκιές προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο ιός αυτός προκαλεί τον ταχύ πολλαπλασιασμό των κυττάρων του δέρματος, με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται καλοήθη εξογκώματα που είναι περισσότερο ενοχλητικά παρά επικίνδυνα, αλλά τα οποία είναι ιδιαίτερα μεταδοτικά. Υπάρχουν πάνω από 70 διαφορετικοί υποτύποι του ιού HPV που προκαλούν τις μυρμηγκιές.  Οι διαφορετικοί τύποι του ιού προκαλούν συνήθως μυρμηγκιές σε διάφορα σημεία του σώματος. Ο ιός μεταδίδεται με την άμεση δερματική επαφή ή με το άγγιγμα υγρών επιφανειών, όπως δάπεδα σε πισίνες και αποδυτήρια, τα οποία έχουν μολυνθεί από άτομα που έχουν μυρμηγκιές. Μετά την αρχική επαφή, ο ιός HPV μπορεί να μείνει ανενεργός ή σε λανθάνουσα κατάσταση στο δέρμα και ενδέχεται να μην υπάρξουν αμέσως ορατά συμπτώματα. Αυτό σημαίνει ότι πολλά άτομα ενδέχεται να είναι φορείς του ιού HPV χωρίς να το μάθουν ποτέ. Μπορεί να χρειαστούν ακόμα και αρκετοί μήνες για να αναπτυχθεί μια μυρμηγκιά.
Οι μυρμηγκιές εμφανίζονται συνήθως όταν υπάρχει μια μεγάλη ρωγμή στο δέρμα τη στιγμή που το άτομο μολύνεται με τον ιό HPV ή σε περιοχές όπου το δέρμα εκτίθεται σε υπερβολική υγρασία, όπως τα ιδρωμένα πόδια. Μια ρωγμή στο δέρμα μπορεί να προκληθεί από κοψίματα ή εκδορές από το ξύρισμα, την ονυχοφαγία και τις παρονυχίδες, το σκασμένο δέρμα και το έκζεμα.

ΠΟΙΑ AΤΟΜΑ ΚΙΝΔΥΝΕYΟΥΝ;

Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι περίπου ένα στα δέκα άτομα εμφανίζουν μυρμηγκιές κάποια στιγμή και ότι ένα στα τέσσερα άτομα εμφανίζουν τουλάχιστον μία μυρμηγκιά κάποια στιγμή στη ζωή τους. Οι μυρμηγκιές είναι το πιο συνηθισμένο δερματολογικό πρόβλημα μετά την ακμή.
Μολονότι είμαστε όλοι εκτεθειμένοι στον ιό HPV, ορισμένοι φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητοι σε αυτόν, ενώ άλλοι είναι εκ φύσεως πιο ανθεκτικοί. Οι μυρμηγκιές εμφανίζονται συχνότερα όταν το ανοσοποιητικό/αμυντικό σύστημα του οργανισμού είναι εξασθενημένο. Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι πιθανότερο να προσβληθούν, καθώς δεν έχουν αναπτύξει (ακόμη) αντισώματα κατά του ιού και έρχονται συχνότερα σε επαφή με άτομα που έχουν μυρμηγκιές. Το 53% των ατόμων που πάσχουν από μυρμηγκιές είναι από 5 έως 19 ετών. Τα άτομα που λαμβάνουν θεραπεία με στεροειδή ή πάσχουν από ασθένειες που καταστέλλουν τη δράση του ανοσοποιητικού, όπως η λοίμωξη με HIV, έχουν επίσης μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν μυρμηγκιές.

Οι περισσότερες μυρμηγκιές εμφανίζονται το καλοκαίρι, λόγω της αυξημένης επαφής κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων, όπως το κολύμπι και η κατασκήνωση.

TYΠΟΙ ΜΥΡΜΗΓΚΙAΣ

Οι δύο τύποι μυρμηγκιάς που αντιμετωπίζουν συχνότερα οι δερματολόγοι είναι η κοινή μυρμηγκιά και η μυρμηγκιά των ποδιών. Οι κοινές μυρμηγκιές αναπτύσσονται συνήθως στα δάχτυλα, στο πίσω μέρος της παλάμης, στα χέρια και στα πόδια. Οι μυρμηγκιές των ποδιών (verruca plantaris), εμφανίζονται συνήθως στα πέλματα.

1. Κοινή Μυρμηγκιά (ή Verucca Vulgaris)

Οι κοινές μυρμηγκιές είναι ανώδυνα, καλοήθη εξογκώματα του δέρματος που αποτελούνται από έναν σκληρό πυρήνα δέρματος. Η κοινή μυρμηγκιά μοιάζει με ένα σκληρό εξόγκωμα με ανώμαλη επιφάνεια που μοιάζει με κουνουπίδι. Οι μυρμηγκιές μπορεί να είναι στρογγυλές ή με ακανόνιστο σχήμα, επίπεδες ή εξογκωμένες και μπορούν να φτάσουν το μέγεθος του μπιζελιού. Μπορεί να είναι λευκές, γκρίζες ή καφέ. Οι κοινές μυρμηγκιές αναπτύσσονται συνήθως γύρω από τα νύχια, τα δάκτυλα και το πίσω μέρος της παλάμης, αλλά ενδέχεται επίσης να εμφανιστούν στα γόνατα και στο πρόσωπο, κυρίως σε σημεία όπου το δέρμα έχει σχιστεί.

2. Μυρμηγκιά των ποδιών (ή verruca plantaris)

Η μυρμηγκιά των ποδιών ή μυρμηγκιά των πελμάτων ονομάζεται συνήθως ακροχορδών. Οι μυρμηγκιές των ποδιών εμφανίζονται μόνο στο πέλμα, είναι πολύ ευαίσθητες και αναγνωρίζονται από τον τρόπο με τον οποίο παρεμβάλλονται στον φυσιολογικό ιστό του δέρματος. Η επιφάνειά τους είναι ανώμαλη, εξογκωμένη, σπογγώδης, παχιά και/ή φολιδωτή. Οι μυρμηγκιές των ποδιών μπορεί να είναι καφέ ή γκρι (με σκούρο κέντρο), είναι άσχημες και συχνά πολύ οδυνηρές εάν δεν αντιμετωπιστούν. Συνήθως, είναι μεγαλύτερες από τις κοινές μυρμηγκιές και πιο επίπεδες, λόγω της πίεσης που ασκείται στο πέλμα του ποδιού κατά το περπάτημα. Συχνά, αναπτύσσονται κάτω από τα σημεία που πιέζονται περισσότερο, όπως οι πτέρνες ή το ακροστήριγμα του πέλματος. Εάν κοιτάξετε πιο προσεκτικά, θα παρατηρήσετε μικρά μαύρα στίγματα μέσα στη μυρμηγκιά των ποδιών. Δεν πρόκειται, όπως πιστεύουν πολλοί, για τις ρίζες τις μυρμηγκιάς. Τα μαύρα στίγματα προκαλούνται από την αιμορραγία εξαιτίας τις πίεσης που ασκείται στη μυρμηγκιά όταν στέκεστε ή περπατάτε.

3. Μολυσματική τέρμινθος (ή molluscum contagiosum)

Η μολυσματική τέρμινθος είναι ένα ομαλό συμπαγές εξόγκωμα στο χρώμα του δέρματος, το οποίο είναι διαφανές ή λευκό. Προκαλείται από τον μεγάλο ιό pox. Στα παιδιά, αυτές οι μυρμηγκιές εμφανίζονται στο σώμα, στα χέρια ή στα πόδια. Επίσης, ορισμένες φορές εμφανίζονται στο πρόσωπο και στο κατώτερο μέρος του σώματος. Συνήθως, δεν εμφανίζονται στις παλάμες ή στα πέλματα. Ορισμένες φορές, ενδέχεται να δημιουργηθούν μεγάλοι σχηματισμοί καθώς εμφανίζονται σε συστάδες.

4. Ομαλές νεανικές (επίπεδες) μυρμηγκιές (ή verruca plana)

Οι ομαλές νεανικές μυρμηγκιές έχουν ομαλή, επίπεδη επιφάνεια και μόνο λίγα χιλιοστά μέγεθος. Μοιάζουν με εξόγκωμα που έχει το χρώμα του δέρματος ή είναι ανοικτό καφέ. Έχουν την τάση να αναπτύσσονται σε μεγάλους αριθμούς, από 20 έως 100 κάθε φορά. Μπορεί να εμφανιστούν παντού, αλλά στα παιδιά εμφανίζονται συνήθως στο πρόσωπο. Στους ενήλικες, εμφανίζονται συνήθως στο πηγούνι και στα μάγουλα στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες εμφανίζονται στις γάμπες. Ενδέχεται να ευθύνεται για αυτό ο ερεθισμός που προκαλείται από το ξύρισμα.

5. Νηματοειδής μυρμηγκία (ή verruca filiformis)

Οι νηματοειδείς μυρμηγκίες είναι μακριά λεπτά εξογκώματα στα χείλη, στις βλεφαρίδες, στο πρόσωπο και στο λαιμό.
Προσοχή: δεν πρέπει πότε να θεραπεύετε αυτές τις μυρμηγκιές στο σπίτι.

6. Μυρμηγκιές των γεννητικών οργάνων (ή condyloma acuminatum)

Οι μυρμηγκιές των γεννητικών οργάνων εμφανίζονται γύρω από τον πρωκτό και/ή τα γεννητικά όργανα και μοιάζουν με κουνουπίδι που ξεπροβάλλει από το δέρμα. Αυτές οι μυρμηγκιές συναντώνται κυρίως σε ενήλικες και μεταδίδονται με τη σεξουαλική επαφή.
Προσοχή: δεν πρέπει ποτέ να θεραπεύετε αυτές τις μυρμηγκιές στο σπίτι.

7. Διάσπαρτη μυρμηγκιά

Πρόκειται για ένα σύνολο μικρών μυρμηγκιών που σχηματίζουν συστάδα.

ΘΕΡΑΠΕIΑ ΤΩΝ ΜΥΡΜΗΓΚΙΩΝ

Πρέπει να θεραπεύονται οι μυρμηγκιές;

Περίπου το 50% των μυρμηγκιών εξαφανίζεται μέσα σε δύο χρόνια χωρίς θεραπεία. Επειδή οι μυρμηγκιές προκαλούνται από ιό, ο οργανισμός δημιουργεί αντισώματα με την πάροδο του χρόνου και οι μυρμηγκιές εξαφανίζονται. Αυτή η διαδικασία ενδέχεται να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή ακόμα και χρόνια. Ωστόσο, οι μυρμηγκιές είναι μεταδοτικές και είναι πιθανόν να εξαπλωθούν και σε άλλα σημεία του σώματος ή να μεταδοθούν σε άλλα άτομα. Γι’ αυτό το λόγο, καλύτερο είναι να αντιμετωπίζονται αμέσως με θεραπεία.
Επιπλέον, οι μυρμηγκιές μπορεί να είναι ενοχλητικές. Οι μυρμηγκιές των ποδιών μπορεί να είναι επώδυνες, ενώ οι υπόλοιπες μυρμηγκιές ενδέχεται να αιμορραγήσουν εάν τις χτυπήσετε. Επίσης, είναι άσχημες και προκαλούν αμηχανία όταν, για παράδειγμα, αναπτύσσονται στα χέρια ή στο πρόσωπο. Η θεραπεία μπορεί να μειώσει την πιθανότητα να εξαπλωθούν οι μυρμηγκιές.

Πώς θεραπεύονται οι μυρμηγκιές;

Ο θρυλικός ήρωας του Μαρκ Τουέιν, ο Χάκλμπερι Φιν, έλεγε ότι πρέπει να τρίψεις τη μυρμηγκιά με το αίμα νεκρής μαύρης γάτας, ενώ οι παλιές νοικοκυρές υποστήριζαν ότι πρέπει να την τρίβεις με ψητό κρεμμύδι, που στη συνέχεια θα το θάψεις στο χώμα όταν έχει πανσέληνο. Αυτοί είναι μόνο δύο από τους «πρακτικούς» τρόπους αφαίρεσης των μυρμηγκιών. Κανένας από αυτούς δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός ή ρεαλιστικός!
Σήμερα, οι ειδικοί προτείνουν μια πιο πρακτική και αποτελεσματική προσέγγιση. Για τη θεραπεία παιδιών, είναι καλύτερα να δοκιμάζετε πρώτα ένα προϊόν για το οποίο δεν απαιτείται ιατρική συνταγή, καθώς οι διαδικασίες που εφαρμόζονται από το γιατρό στο ιατρείο ενδέχεται να τα τρομάξει. Ωστόσο, η συμμόρφωση αποτελεί πρόβλημα όσον αφορά τα περισσότερα προϊόντα, καθώς πολλά από αυτά περιέχουν σαλικυλικό οξύ.

Υπάρχει πιθανότητα να επανεμφανιστούν οι μυρμηγκιές;

Τις περισσότερες φορές, η θεραπεία των μυρμηγκιών στο δέρμα είναι επιτυχής και εξαφανίζονται για πάντα. Συνήθως, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού σας εξουδετερώνει τα μικροσκοπικά κομμάτια μυρμηγκιών που ενδέχεται να παραμείνουν μετά τη θεραπεία.

Φαρμακευτική αγωγή

Εάν δεν είστε σίγουροι για το κατά πόσον μια δερματική πάθηση είναι μυρμηγκιά ή όχι, ή εάν η θεραπεία που εφαρμόσατε στο σπίτι σύμφωνα με τις οδηγίες δεν έφερε αποτέλεσμα, σας συνιστούμε να επισκεφτείτε το γιατρό σας.

Κρυοθεραπεία
Στην κρυοχειρουργική, ή ψύξη των μυρμηγκιών, εφαρμόζεται υγρό άζωτο σε θερμοκρασία -196° C. Μια λάθος αντίληψη που έχουν πολλοί είναι ότι πιστεύουν πως οι μυρμηγκιές παγώνουν ή «καίγονται» αμέσως. Αυτό δεν είναι αλήθεια, καθώς η ψύξη προκαλεί αργό σκάσιμο του δέρματος, με συνέπεια να σχηματιστεί μια φλύκταινα (φουσκάλα) γύρω από την μυρμηγκιά. Ο νεκρός ιστός αποπίπτει σε διάστημα μίας εβδομάδας περίπου. Η ψύξη μπορεί να προκαλέσει μια μικρή ενόχληση, αλλά είναι από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες που υπάρχουν. Δεν αφήνει ουλή και δεν υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης του ιού των μυρμηγκιών. Στην πραγματικότητα, έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι «αφήνει αναίσθητο» τον ιό. Επομένως, η κρυοθεραπεία έχει γίνει η συνήθης ιατρική αντιμετώπιση για την αφαίρεση των μυρμηγκιών. Οι μεγαλύτερες μυρμηγκιές πιθανόν να απαιτούν περισσότερες από μία θεραπείες, σε διάστημα τριών ή τεσσάρων εβδομάδων μεταξύ τους.

Χειρουργική αφαίρεση της μυρμηγκιάς
Η χειρουργική εκτομή των μυρμηγκιών έχει υψηλό ποσοστό επιτυχίας. Η επέμβαση προκαλεί κάποιες ενοχλήσεις και η πλήρης επούλωση της περιοχής διαρκεί αρκετές εβδομάδες. Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη χειρουργική αφαίρεση των μυρμηγκιών είναι η πιθανότητα λοίμωξης ή ο σχηματισμός ουλής.

Καύση ή ηλεκτροκαυτηρίαση
Η ηλεκτροκαυτηρίαση είναι μια μέθοδος που καταστρέφει τον ιστό με χρήση ηλεκτρισμού. Για την καταστροφή του ιστού χρησιμοποιείται μια μικρή μήλη, η οποία διαπερνάται από ηλεκτρικό ρεύμα. Η καύση των μυρμηγκιών είναι συχνά η πιο αποτελεσματική μέθοδος, αλλά αφήνει ουλές.

Λέιζερ
Η χειρουργική με λέιζερ χρησιμοποιεί μια δέσμη έντονου φωτός, η οποία καίει και καταστρέφει τον ιστό της μυρμηγκιάς. Συχνά χρησιμοποιείται κάποιο τοπικό ή γενικό αναισθητικό. Η χειρουργική με λέιζερ χρησιμοποιείται όταν οι μυρμηγκιές είναι μεγάλου μεγέθους ή διεσπαρμένες. Η χειρουργική με λέιζερ συνήθως δεν προκαλεί ουλές. Η πληγή θα προκαλεί πόνο για μερικές μέρες μετά την επέμβαση και υπάρχει ένας μικρός κίνδυνος λοίμωξης που σχετίζεται με τη χειρουργική με λέιζερ.

Εφαρμογή κανθαριδίνης
Κατά τη θεραπεία αυτή, ο γιατρός «βάφει» τη μυρμηγκιά με τη χημική ουσία. Θα αισθανθείτε μόνο λίγο πόνο τοπικά και έπειτα θα εμφανιστούν φλύκταινες στη μυρμηγκιά, περίπου 3 με 8 ώρες μετά την εφαρμογή της θεραπείας. Όταν θα επισκεφτείτε πάλι το γιατρό σας, θα αφαιρέσει το νεκρό δέρμα της μυρμηκιάς.

ΔΙΑΘEΣΙΜΕΣ ΘΕΡΑΠΕIΕΣ
Φάρμακα που διατίθενται στο φαρμακείο χωρίς ιατρική συνταγή

Σαλικυλικό οξύ:

Στα φαρμακεία διατίθεται μια μεγάλη ποικιλία από κρέμες, γέλες, λοσιόν και φαρμακευτικά έμπλαστρα. Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα περιέχουν σαλικυλικό οξύ ως δραστικό συστατικό. Το σαλικυλικό οξύ δρα καταστρέφοντας το δέρμα που έχει παχυνθεί σχηματίζοντας τη μυρμηγκιά. Στη συνέχεια, το δέρμα αυτό μπορεί να απομακρυνθεί με μια λίμα νυχιών ή με μια ελαφρόπετρα. Άλλες χημικές ουσίες, όπως η φορμαλδεΰδη ή η γλουταραλδεΰδη, έχουν παρόμοια δράση. Ωστόσο, οι χημικές ουσίες μπορούν να καταστρέψουν και υγιές δέρμα, επομένως είναι σημαντικό να προστατεύεται η γύρω περιοχή. Για να έχετε καλά αποτελέσματα, θα πρέπει να εφαρμόζετε το οξύ κάθε μέρα και να αφαιρείτε το νεκρό δέρμα μία φορά την εβδομάδα, τρίβοντας με μια λίμα νυχιών ή με μια ελαφρόπετρα. Η θεραπεία αυτή μπορεί να διαρκέσει πολλές εβδομάδες, ακόμα και μήνες.

Κρυοθεραπεία:

Η μέθοδος ψύξης, η οποία εφαρμόζεται με επιτυχία από τους γιατρούς, είναι τώρα διαθέσιμη και στα φαρμακεία. Αυτό το πρωτοποριακό σύστημα ψύχει τις κοινές μυρμηγκιές και τις μυρμηγκιές των ποδιών με ασφάλεια και ευκολία στο σπίτι, με μία μόνο θεραπεία, και γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλές.

Άλλες θεραπείες που δεν απαιτούν ιατρική συνταγή και χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά είναι η ταινία Duct, η οποία καλύπτει τη μυρμηγκιά και το δέρμα γύρω από αυτή και τα ερεθίζει, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να τους «επιτεθεί», ή το μολύβι νιτρικού αργύρου, μια θεραπεία που επίσης καταστρέφει τις μυρμηγκιές καίγοντάς τις.