Η δυσλεξία και η αντιμετώπισή της

Με απλά λόγια είναι μια ανεξήγητη μαθησιακή δυσκολία στην εκμάθηση της γραφής και ανάγνωσης και είναι ανεξήγητη γιατί εμφανίζεται σε παιδιά με κανονική ή και ανώτερη ευφυΐα. Είναι μια εγκεφαλική δυσλειτουργία που όταν διαγνωσθεί έγκαιρα μπορεί να θεραπευτεί σε πολύ μεγάλο ποσοστό.
Η δυσλεξία είναι κληρονομική σε ποσοστό 70-80% και υπολογίζεται ότι παρουσιάζεται στα 12-15% του πληθυσμού της γης. Έρευνες έχουν δείξει ότι δημιουργείται από τον 3ο μήνα της κύησης και ότι παρουσιάζεται περισσότερο στά αγόρια από τα κορίτσια, σε αναλογία 4:1.
Την δυσλεξία την αντιλαμβανόμαστε συνήθως αφού το παιδί φοιτήσει ένα διάστημα στην Α΄ δημοτικού και εμφανίσει μια ανεξήγητη και απροσδόκητη δυσκολία στην εκμάθηση της ανάγνωσης ή της γραφής ή και των δυο. Φυσικά κάθε μικρή επιβράδυνση ή δυσκολία στην εκμάθηση των πρώτων γραμμάτων, δεν σημαίνει οπωσδήποτε δυσλεξία.
Μπορεί το παιδί, για παράδειγμα, να αντιμετωπίζει ένα παροδικό ή μονιμότερο ψυχολογικό πρόβλημα ή ίσως να υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα με τον δάσκαλο. Εάν όμως ένα παιδί εμφανίσει έντονη δυσκολία στους πρώτους μήνες της σχολικής εκπαίδευσης ή αν κάνει κάποια από τα τυπικά λάθη, όπως παραλείψεις γραμμάτων, αντιστροφές γραμμάτων ή αριθμών ή επαναλήψεις λέξεων (το αυτοκίνητο αυτοκίνητο είναι πράσινο), (αυτοκίνητο), (αυτοκίνητο) ή «καθρεπτική» γραφή (σαν να τα βλέπει στον καθρέφτη) και αντιμεταθέσεις συλλαβών (παπούτσι-παποατσι), τότε θα πρέπει οι γονείς να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό.
Η δυσλεξία, αν διαγνωσθεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί σε μεγάλο ποσοστό. Επομένως, εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση ή καλύτερα η πρόγνωση της δυσλεξίας, καθορίζει και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισής της.
Οι γονείς και οι δάσκαλοι, οι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα μαθησιακών δυσκολιών και δυσλεξίας, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τον δυσλεξικό μαθητή μέσα και έξω από το σχολείο.
Η πολιτεία με τη σειρά της ορίζει ότι ο δυσλεξικός έφηβος δικαιούται συμπληρωματική βοήθεια μέσω προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας (βλ. Νόμο 1824 περί ενισχυτικής διδασκαλίας ΦΕΚ 30-12-88) και απαλλαγή από τις γραπτές εξετάσεις, όπως ορίζει το Π.Δ. 420/30-5-78 για τις «Περιπτώσεις υποκαταστάσεως γραπτών δοκιμασιών και προφορικών».
Δυσλεξικά παιδιά: ποια είναι;
Δεν πρέπει να συγχέεται ο δυσλεξικός μαθητής με το ειδικό παιδί που παρουσιάζει στοιχεία δυσλεξικά. Το δεύτερο μπορεί να έχει νοητική καθυστέρηση, αισθητηριακές βλάβες (κωφό, βαρήκοο, τυφλό), πολιτισμική αποστέρηση, εγκεφαλική βλάβη, συναισθηματικές διαταραχές αλλά δεν είναι δυσλεξικό.
Ο δυσλεξικός μαθητής:
·       Έχει νοημοσύνη φυσιολογική μέχρι πολύ υψηλή, που χαρακτηρίζει όλες τις πλευρές της καθυστερημένης του αγωγής
·       Η συμπεριφορά του στο σχολείο και στο σπίτι δείχνει πως είναι πιο έξυπνος απ΄ ότι φανερώνει η επίδοσή του στην ανάγνωση, τη γραφή και μερικές φορές την αριθμητική
·       Είναι το «παρεξηγημένο» παιδί που χαρακτηρίζεται συχνά σαν οκνηρό, κουτό, τεμπέλικο, ανυπάκουο και αδιάφορο για σχολική μάθηση
·       Είναι ο μαθητής που απογοητεύει και προβληματίζει τον δάσκαλο, τον γονιό, τον εαυτό του τον ίδιο. «Γιατί άραγε οι συμμαθητές του κατανοούν με τόση ευκολία ορισμένα μαθήματα, ενώ δεν φαίνονται πιο έξυπνοι ή πιο εργατικοί;»
Μαθησιακές δυσκολίες εμφανίζονται στο 5-20% του σχολικού πληθυσμού
Η δυσλεξία είναι γνωστή πάνω από 100 χρόνια
5-7% του πληθυσμού έχει δυσλεξία όπως υπολογίζουν Βρετανοί, Γάλλοι και Σκανδιναβοί
Η αναλογία είναι 4 αγόρια 1 κορίτσι
Σ΄ ένα δυσλεξικό άτομο μπορεί να συνυπάρχουν φωνολογικές, οπτικο-ακουστικές και οπτικο-χωρικές δυσλειτουργίες
Μπορούμε να επέμβουμε εποικοδομητικά και αποτελεσματικά
Πριν από οποιαδήποτε διάγνωση, είναι απαραίτητο να γίνονται λεπτομερείς εξετάσεις του ακουστικού συστήματος, του οπτικού συστήματος, του φωνολογικού και του νευρολογικού-μυικού συστήματος του παιδιού (ανήκουν στην αναπτυξιακή παιδιατρική).
Το πλέον βασικό είναι ότι αυτά τα παιδιά συγχρόνως με την εξειδικευμένη διδασκαλία χρειάζονται κατανόηση, συμπαράσταση και ενθάρρυνση από το σχολείο, το σπίτι και γενικά το άμεσο περιβάλλον.
Η «θεραπευτική» αγωγή τους δεν πρέπει να εστιάζεται μόνο στο ακουστικό σύστημα ή μόνο στο οπτικό ενός δυσλεξικού παιδιού.
Δεν πρέπει να το βλέπουμε σαν μεμονωμένη επιστήμη ή τεχνική ή μέθοδο αγωγής που μπορεί να δώσει λύση στο πρόβλημα της ειδικής μαθησιακής δυσκολίας. Κάθε περίπτωση χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση και εξατομικευμένο πρόγραμμα και μέθοδο διδασκαλίας.
Συνήθως παρουσιάζουν πάρα πολύ σοβαρά προβλήματα στην ανάγνωση και στην ορθογραφία περισσότερο και λιγότερο συνήθως στα μαθηματικά (μπορεί και στα 3).
Χαρακτηριστικό είναι η αστάθεια (2 φορές σωστά και η 3η λάθος στην ίδια σελίδα ή ίδια πρόταση). Το διαβάζει και δεν βρίσκει το πρόβλημα το παιδί. Κακογραμμένο, δυσανάγνωστο, αργό γράψιμο
Πρόσθετα στοιχεία:
·       Δεν είναι αγράμματα τα παιδιά αυτά. Είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα
·       Δεν έχουμε αντικειμενικό test παγκοσμίως
·       Η δυσλεξία δεν είναι περιβαλλοντικό πρόβλημα
·       Προβλήματα μνήμης-ακολουθίας
·       Σύγχυση προσανατολισμού
·       Έλλειψη προσοχής και αυτοσυγκέντρωσης
·       Προβλήματα αλληλοδιαδοχής
·       Προβλήματα προφορικού λόγου
·       Αναγνωστικής ορθογραφικές δυσκολίες