Κολικοί (ή κωλικοί), μύθοι και πραγματικότητα

Από Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρο

Είναι φυσιολογικό για ένα βρέφος να κλαίει πάνω από 2-3 ώρες τη μέρα;

Ορισμένα φυσιολογικά κατά τα άλλα βρέφη κλαίνε πολύ. Δεν είναι σπάνιο ορισμένα από αυτά να κλαίνε μέχρι και 3 ώρες τη μέρα (ορισμένοι μιλούν και για 8 ώρες!!).

Επεισόδια κλάματος χαρακτηρίζονται ως κολικοί, όταν:

• διαρκούν μέχρι 3 ώρες την ημέρα, περισσότερο από 3 μέρες τη βδομάδα, για περισσότερο από 3 βδομάδες (κανόνας των τριών, βλέπε πίνακα 1)
• δεν φαίνεται να υπάρχει κάποια αιτία
• δεν υποχωρούν ότι και να κάνει ο γονιός
• κυρίως εμφανίζονται το βράδυ (αλλά μπορεί να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή)
• έχουν σαφή αρχή και τέλος

Πότε εμφανίζονται κολικοί και ποια βρέφη παρουσιάζουν συχνότερα;

Η εμφάνιση των κολικών συνήθως έχει συσχέτιση με την ηλικία. Έτσι ξεκινούν συνήθως μετά τη δεύτερη βδομάδα ζωής και κορυφώνονται όταν ένα μωρό είναι περίπου 6 εβδομάδων. Μετά τους 3 μήνες ζωής σε πάνω από το 60% των βρεφών υφίεται (για αυτό λέγονται και κολικοί του πρώτου τριμήνου). Στους 4 μήνες ζωής μόνο 1 στα 10 βρέφη εξακολουθούν να έχουν κολικούς.

Δεν υπάρχει καμιά γνωστή αιτία των κολικών, ούτε υπάρχει διαφορά μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Επίσης δεν έχει σημασία αν ένα βρέφος είναι τελειόμηνο ή πρόωρο, ούτε η σειρά γέννησης φαίνεται να επηρεάζει την εμφάνιση ή όχι κολικών. Επίσης δεν έχει σημασία αν ένα βρέφος θηλάζει ή σιτίζεται με τροποποιημένο γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας.

Πότε τα παιδιά με κολικούς κλαίνε περισσότερο;

Μερικά βρέφη είναι ανήσυχα και κλαίνε περιοδικά κατά τη διάρκεια της μέρας. Τα περισσότερα όμως τους έντονους θρήνους τους κρατάνε για το βράδυ. Πράγμα που εξοντώνει σωματικά και ηθικά τους γονείς.

Τι μπορεί να προκαλεί τους κολικούς;

Το βρέφος που παρουσιάζει κολικούς, είναι πιθανό να σημαίνει ότι δεν είναι ακόμη σε θέση να ηρεμήσει από μόνο του. Αυτό είναι κάτι που θα το κατακτήσει μεγαλώνοντας.

Ένα μωρό με κολικούς μπορεί να ρεύεται πιο πολύ ή να έχει πολλά αέρια. Δεν έχει όμως αποδειχτεί αν αυτό είναι η αιτία ή το αποτέλεσμα του κλάματος.

Η διατροφή της μητέρας που θηλάζει δεν φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση ή όχι κολικών. Θα μπορούσε βέβαια μια μητέρα που θηλάζει να αφαιρέσει για λίγες μέρες από τη διατροφή της  την καφεΐνη, τα κρεμμύδια και το κραμπί (λάχανο) και να διαπιστώσει αν αυτό βοηθάει ή όχι. Επίσης θα μπορούσε να κρατήσει ένα ημερολόγιο διατροφής για να διαπιστώσει αν υπάρχει συσχέτιση λήψης κάποιας τροφής με την ένταση του κλάματος.

Ποια είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης των κολικών;

Η υπομονή. Οι γονείς πρέπει να προσπαθήσουν να αντέξουν αυτή την κατάσταση. Αποτελεσματική θεραπεία δεν υπάρχει. Επικοινωνήστε με το γιατρό σας αν τα επεισόδια κλάματος και ανησυχίας επιμένουν πάνω από 4 μήνες.

Τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στην ύφεση των κολικών;

Τα προβιοτικά βοηθούν στη διατήρηση της ισορροπίας της χλωρίδας του εντέρου. Οι μέχρι τώρα μελέτες δεν ξεκαθαρίζουν κατά πόσο βοηθούν ή όχι, παρόλο που μερικοί τύποι προβιοτικών φαίνεται να λειτουργούν καλύτερα από άλλους (π.χ. Lactobacillus reuteri), κυρίως σε θηλάζοντα βρέφη.

Επίσης διάλυμα γλυκόζης 30% ή τσάι με βότανα (π.χ. χαμομήλι ή μάραθο) πιθανόν να έχουν κάποια ευεργετικά αποτελέσματα.

Άλλοι εναλλακτικοί τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν.

Ο σταθερός ήχος ενός ανεμιστήρα ή μιας ηλεκτρικής σκούπας ή ενός στεγνωτήρα ή ενός πλυντηρίου ρούχων μπορεί να ηρεμήσει το μωρό σας και να το βοηθήσει να κοιμηθεί.

Άλλοι πρακτικοί τρόποι που μπορεί να βοηθήσουν (χωρίς να υπάρχει επιστημονική εξήγηση):

• φάσκιωμα – αλλά ποτέ δεν επιτρέπεται το μωρό να κοιμηθεί φασκιωμένο
• βόλτα με αυτοκίνητο
• ένα ζεστό μπάνιο
• ντάντεμα του βρέφους
• λευκός ήχος (white noise)
• χρήση πιπίλας
• αγκαλιά με περπάτημα

Οικογενειακό ιστορικό.

Δεν υπάρχει συσχέτιση. Ούτως ή άλλως έως ένα στα τέσσερα παιδιά παρουσιάζουν κολικούς, άσχετα αν οι γονείς είχαν ή όχι κολικούς.

Πώς μπορούν οι γονείς να ξέρουν ότι το κλάμα του μωρού δεν κρύβει κάτι πιο σοβαρό;

Πιο ασφαλές είναι να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας.

Παρόλο που συνήθως οι γονείς δεν αντέχουν το κλάμα του μωρού τους, τις πιο πολλές φορές δεν κρύβει κάτι παθολογικό. Μερικές φορές κλάμα που μιμείται κολικό μπορεί σπάνια να κρύβει κάτι πιο σοβαρό π.χ. μια βουβωνοκήλη. Μην επαναπαύεστε και μην περιμένετε να συζητήσετε το πρόβλημα με το γιατρό σας μέχρι να περάσει η ηλικία των κολικών!! Περίπου ένα στα είκοσι βρέφη (5%) με έντονο κλάμα μπορεί να υποκρύπτει κάτι πιο σοβαρό (βλέπε πίνακα 2)

Επίσης, ενημερώστε το γιατρό σας εάν το μωρό σας:

• παρουσιάζει ταυτόχρονα με το κλάμα και πυρετό
• φαίνεται να πάσχει (παρουσιάζει περίεργο κλάμα, δεν ηρεμεί όταν το παίρνετε αγκαλιά)
• τρώει λιγότερο από το συνηθισμένο
• παρουσιάζει εμετούς ή διάρροιες

Μπορείτε να αποτρέψετε ή να προλάβετε τους κολικούς;

Δυστυχώς όχι, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζετε αν το μωράκι σας που λατρεύετε μπορεί να σας αναστατώσει από τη μια στιγμή στην άλλη. Η ένταση του κλάματος δεν έχει να κάνει με το πόσο καλοί γονείς είστε ή πόσο αγαπάτε το μωρό σας.

Επειδή είναι αγχωτικό να ακούτε το μωρό σας να κλαίει γοερά λόγω κολικών, είναι χρήσιμο να αναθέτετε για λίγο τη φροντίδα του μωρού σε κάποιο έμπιστο πρόσωπο (πχ γιαγιά), ώστε να παίρνετε μια ανάσα. Δεν είναι επίσης κακή πρακτική αν δεν σταματά να κλαίει να το αφήσετε στο κρεβατάκι του με ασφάλεια και να απομακρυνθείτε για λίγο.

Ποτέ όμως μην ταρακουνάτε έντονα το μωρό για να σταματήσει να κλαίει. Μπορεί να προκαλέσετε θλάση εγκεφάλου.

Ο ρόλος του παιδίατρου:

Να διαβεβαιώσει τους γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον ότι το κλάμα του μωρού δεν κρύβει κάποιο οργανικό πρόβλημα. Να δώσει ισοζυγισμένες οδηγίες για την αντιμετώπιση επεξηγώντας ότι δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για την αντιμετώπιση των κολικών. Και τέλος να συμπαρασταθεί στους γονείς και την ευρύτερη οικογένεια μέχρι να περάσει η βασανιστική περίοδος των κολικών.