Φθειρίαση τριχωτού κεφαλής (Ψείρες)

Πώς είναι μία ψείρα;
Για να βρεθεί η ψείρα, πρέπει κάποιος να εξετάσει το τριχωτό της κεφαλής πολύ προσεκτικά. Οι ψείρες είναι μικροσκοπικά έντομα χρώματος γκρι, (2-4 mm) χωρίς φτερά. Έχουν έξι αγκιστρωτά πόδια, με τα οποία κολλάνε στα μαλλιά και κινούνται με ευκολία. Οι ψείρες τρέφονται με αίμα 2 με 3 φορές την ημέρα τσιμπώντας το δέρμα του κεφαλιού. Λέγονται αιματοφάγα. Τα τσιμπήματα τους προκαλούν φαγούρα.
Οι ψείρες είναι πολύ ευέλικτες και δύσκολα παρατηρούνται. Ωστόσο, ακινητοποιούνται προσωρινά με το νερό και έτσι είναι πιο εύκολο να βρεθούν σε βρεγμένα μαλλιά.
Πώς μεταφέρονται οι ψείρες ;
Ένα πραγματικό πρόβλημα δημόσιας υγείας για το οποίο δεν ευθύνεται κανείς. Η εξάπλωση τους γίνεται πολύ γρήγορα, μέσω άμεσης επαφής στο σχολείο ή στο νηπιαγωγείο. Οι ψείρες δεν πηδούν αλλά περνούν από το ένα κεφάλι στο άλλο με απλή επαφή. Όπως είναι αναμενόμονο τα πιο κοινωνικά παιδιά, που έχουν και πολλούς φίλους κολλούν πιο συχνά. Πιο σπάνια μεταδίδονται από βούρτσες, τσιμπιδάκια μαλλιών, καπέλα, μαξιλάρια, κλπ. Οι ψείρες δεν μπορούν να επιβιώσουν πάνω από 4 έως 36 ώρες μακριά από το ανθρώπινο σώμα.
Μία απλή επαφή είναι αρκετή για να μεταπηδήσει μία ψείρα από τον έναν στον άλλον. Η μεταφορά μέσα στο νερό δεν έχει αποδειχθεί ακόμα (πχ πισίνες).
Ο κύκλος ζωής της ψείρας
Μία θηλυκή ψείρα γεννάει 8-10 αβγά την ημέρα. Το αβγό (δεν φαίνεται εύκολα σε σκουρόχρωμα μαλλιά) όταν εκκολαφθεί λέγεται κόνιδα (είναι άσπρη και φαίνεται εύκολα). Για να εκκολαφθεί το αβγό χρειάζεται 7-8 ημέρες. Το αβγό είναι ημιδιαφανές και μοιάζει με πιτυρίδα, είναι κολλημένο κοντά στο δέρμα της κεφαλής όπου η ζέστη και η υγρασία προάγει την εκκόλαψη. Μετά την εκκόλαψη, το άδειο τσόφλι παραμένει κολλημένο στα μαλλιά για αρκετούς μήνες (θυμηθείτε ότι αραιό ξυδόνερο βοηθά στην αποκόλληση των αβγών ή των κονίδων). Μόνο μία πολύ λεπτή χτένα μπορεί να αφαιρέσει τις κόνιδες αποτελεσματικά. Μετά την εκκόλαψη η θηλυκή ψείρα ενηλικιώνεται και αρχίζει να γεννά αβγά μετά 15-20 μέρες. Ζει δε μέχρι 40 μέρες και μέχρι τότε θα γεννήσει 250-400 αβγά!!
Η περίοδος εκκόλαψης των αυγών καθορίζει τη συχνότητα της αγωγής: Την 1η, 7η και 14η ημέρα με ενδιάμεσα διαλείμματα.
Πώς θα τις ξεφορτωθούμε;
Κλασικές αγωγές κατά των ψειρών περιέχουν εντομοκτόνες ουσίες όπως malathion, pyrethrin. Λόγω ευρείας και λανθασμένης χρήσης, οι ψείρες αναπτύσσουν αντίσταση ενάντια σε παρασκευάσματα με βάση αυτές τις εντομοκτόνες ουσίες.
Ο όρος «αντίσταση» σημαίνει ότι, λόγω γενετικής μετάλλαξης, οι ψείρες έχουν βρει τρόπο να επιβιώνουν σε αγωγές οι οποίες παλιότερα ήταν αποτελεσματικές.
Σε ορισμένες περιοχές, το επίπεδο της αντίστασης μπορεί να υπερβαίνει το 75%.
Εναλλακτικές αγωγές χωρίς εντομοκτόνες ουσίες έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητα τους:  Οι ψείρες μπορούν να εξοντωθούν με ασφυξία,  με τη χρήση ειδικών προϊόντων υγρής σιλικόνης. Η αγωγή θα είναι επιτυχής εφόσον τηρηθεί αυστηρά το πρόγραμμα εφαρμογής.
Τα φαρμακευτικά προϊόντα για καταπολέμηση της φθειρίασης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο αν είναι εμφανής η ύπαρξη ψειρών ή αβγών.
Σημαντικό είναι να μη ξεχνάμε και τους πρακτικούς τρόπους απομάκρυνσης των ψειρών, χρησιμοποιώντας μία πολύ λεπτή μεταλλική χτένα και ένα κανονικό μαλακτικό (conditioner) μαλλιών. Το μαλακτικό εμποδίζει τις ψείρες να κινούνται. Για να είναι αποτελεσματική αυτή η μέθοδος, χτενίστε τα στεγνά μαλλιά με μαλακτικό από τη βάση των μαλλιών προς τις άκρες με την ειδική χτένα για ψείρες. Χτενίστε τα μαλλιά τμηματικά σκουπίζοντας το μαλακτικό από τη χτένα με ένα χαρτομάντηλο για να απομακρύνετε τα αβγά και τις ψείρες. Κάθε τμήμα του κεφαλιού θα πρέπει να το χτενίζετε τουλάχιστον 5 φορές. Ξεπλύνετε ολόκληρο το κεφάλι με ζεστό νερό όταν δεν υπάρχουν πλέον άλλα αβγά ή ψείρες πάνω στη χτένα. Το πρόβλημα μπορεί να ξαναπαρουσιαστεί αν έχουν παραμείνει μερικά ζωντανά αβγά πάνω στα μαλλιά. Είναι σημαντικό να ελέγχετε το παιδί κάθε εβδομάδα με τον ίδιο τρόπο για να διαπιστώνετε έγκαιρα τυχόν νέο αποικισμό και αφαίρεση των ψειρών πριν να γεννήσουν αβγά.