Πλαγιοκεφαλία

Ανωμαλίες του κρανίου μπορεί να αναπτυχθούν είτε κατά την εγκυμοσύνη  είτε μετά τον τοκετό κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων χρονών της ζωής του παιδιού.

Στην εικόνα 1 φαίνεται η ανατομία του κρανίου με τις φυσιολογικές ραφές και πηγές. Το κρανίο του νεογέννητου είναι ατελώς οστεοποιημένο και οι κρανιακές ραφές είναι φυσιολογικά ανοιχτές κατά τη γέννηση και κλείνουν στο τέλος του 2ου έτους. Η πρόσθια πηγή έχει σχήμα διαμαντιού, το μέγεθος της κυμαίνεται από 1-4cm μήκος και 1-2,5cm πλάτος και συνήθως κλείνει πριν τα 2,5 χρόνια. Η οπίσθια πηγή έχει τριγωνικό σχήμα και φυσιολογικά κλείνει το 2ο-4ο μήνα της ζωής.

Το σχήμα του ανθρώπινου κρανίου ποικίλει. Γενετικοί καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα η θέση που παίρνει το νεογνό όταν κοιμάται καθώς και κάποια τοπικά ήθη και έθιμα που έχουν να κάνουν με το σχήμα της κεφαλής μπορούν να επηρεάσουν το σχήμα του κρανίου.

Κρανιοσυνοστέωση ή μη συνοστεωτική πλαγιοκεφαλία θέσεως

Η διαφορική διάγνωση των παραμορφώσεων του κρανίου περιλαμβάνει την κρανιοσυνοστέωση και τη μη συνοστεωτική πλαγιοκεφαλία θέσεως χωρίς ραιβόκρανο.

Η πλαγιοκεφαλία θέσεως και η συνοστέωση της λαμβδοειδούς ραφής παρουσιάζουν πλάτυνση της ινιακής περιοχής του κρανίου.

Η πρόωρη συνοστέωση της λαμβδοειδούς ραφής, είτε μονόπλευρα, είτε αμφοτερόπλευρα είναι πολύ σπάνια (2,3% όλων των συνοστεώσεων). Αξιοσημείωτη είναι η διαφορά του συνηθισμένου παραλληλόγραμμου σχήματος του κεφαλιού,  σε σχέση με το τραπεζοειδές σχήμα κεφαλιού, που είναι το τυπικό των περισσοτέρων συνοστεώσεων της λαμβδοειδούς ραφής.

Η διάγνωση της πλαγιοκεφαλίας μπαίνει με τη λήψη του ιστορικού και με την κλινική εξέταση, αφού ο απεικονιστικός έλεγχος θεωρείται περιττός. Μια ακτινογραφία κρανίου όμως μπορεί να αποκλείσει μία κρανιοσυνοστέωση ή να αναδείξει την εξάλειψη της λαμβδοειδούς ραφής. Το υπερηχοτομογράφημα της λαμβοειδούς ραφής υπόσχεται πολλά ως μία μέθοδος προσυμπτωματικού ελέγχου χωρίς ακτινοβολία. Μια τρισδιάστατη υπολογιστική τομογραφία επιβεβαιώνει την κρανιοσυνοστέωση και τότε πρέπει να επικοινωνήσετε με κάποιο νευροχειρουργό.

Κρανιακός Δείκτης (ΚΔ)

Ο Κρανιακός Δείκτης (ΚΔ) είναι μια αντικειμενική μέτρηση που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του σχήματος του κρανίου (εικόνα 3). Είναι το πλάτος της κεφαλής δια το μήκος της επί 100%. Ο φυσιολογικός κρανιακός δείκτης κυμαίνεται από 75%-80% για νεογνά που κοιμούνται σε πρηνή θέση (προύμυτα) και 85%-87% για τα νεογνά που κοιμούνται σε ύπτια θέση (ανάσκελα).

ΚΔ>80% υποδηλώνει μείωση των προσθιοπίσθιων διαστάσεων και διαπλάτυνση μεταξύ των βρεγματικών οστών και ονομάζεται βραχυκεφαλία. ΚΔ<75% υποδηλώνει μακροκεφαλία, δηλαδή στενό και μακρύ κεφάλι. Ο κρανιακός δείκτης επηρεάζεται σημαντικά από τη θέση που κοιμάται το νεογνό λόγω της ελαστικότητας του κρανίου. Ένα βρέφος 2 μηνών μπορεί να έχει κοιμηθεί περισσότερο από 700 ώρες σε σκληρή επιφάνεια οδηγώντας έτσι σε αλλαγές στο σχήμα του κρανίου του. Κατά τη διάρκεια της νεογνικής περιόδου η τάση να κοιμάται το νεογνό σε ύπτια θέση μπορεί να προκαλέσει διαπλάτυνση της κεφαλής η οποία καλείται παραμορφωτική βραχυκεφαλία.

Τα τελευταία χρόνια λόγω εφαρμογής της ύπτιας θέσης ως της πιο ασφαλούς για να κοιμούνται τα βρέφη παρατηρείται μια μικρή αύξηση στη βραχυκεφαλία. Μια κατάσταση η οποία είναι συνήθως αναστρέψιμη και υποχωρεί όταν τα βρέφη αρχίζουν να κάθονται, μετά τον έκτο μήνα. Ορισμένες φορές συνυπάρχει και πλαγιοκεφαλία, η οποία αντιμετωπίζεται τοποθετώντας το παιδί κατά την κατάκλιση σε ημιπλάγια θέση, προς την αντίθετη πλευρά.

Παρά το γεγονός ότι οι γονείς καθησυχάζονται από τον παιδίατρο τους, ότι αυτές οι παραμορφώσεις είναι αναστρέψιμες με την εφαρμογή των σωστών κινήσεων, πολλοί γονείς θεωρούν αυτές τις παραμορφώσεις μη φυσιολογικές και γι’ αυτό το λόγο καταφεύγουν σε άλλες λύσεις, όπως για παράδειγμα ειδικά καπέλα (εικόνα 2) που βοηθούν στον σχηματισμό της κεφαλής ή ακόμη και σε χειρουργικές επεμβάσεις.

*09 Απρ 2020: Ο καιρός που γράφτηκε το άρθρο παρήλθε και η Ελένη είναι πλέον Παθολόγος και ο Κωνσταντίνος Νευροχειρούργος, τους εύχομαι καλό ταξίδι στις νέες τους ευθύνες, προσφέροντας τις ιατρικές τους γνώσεις και την ανθρωπιά τους προς όφελος των ασθενών τους!!!