Χρήση ναρκωτικών στην εφηβεία

Οι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν υπάρχει μία και μοναδική μέθοδος προκειμένου να αποτρέψετε έναν έφηβο να χρησιμοποιήσει ναρκωτικά ή για να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα της έξης του. Δεν έχουν όλοι οι έφηβοι την ίδια ιδιοσυγκρασία και, βέβαια, τα οικογενειακά περιβάλλοντα διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Έτσι η αντιμετώπιση που κρίνεται αποτελεσματική απέναντι σε ένα συγκεκριμένο νέο μπορεί να αποβεί εντελώς μάταιη απέναντι σε ένα συνομήλικό του.
Το πρώτο που χρειάζεται να λάβετε υπόψη είναι ότι η επικίνδυνη συμπεριφορά εκ μέρους του παιδιού προέρχεται από άγνοια του κινδύνου. Μπορεί η νεότητα να μας κάνει να αισθανόμαστε παντοδύναμοι και αήττητοι, ωστόσο πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι οι Αμερικανοί έφηβοι αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν ουσίες που θεωρούν επιβλαβείς, όπως μεταδίδει ο δικτυακός τόπος healthgate.
Ίσως θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε αυτό το στοιχείο όταν μιλάτε στο παιδί σας για τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση παράνομων ουσιών. Ο επικεφαλής της εν λόγω ερευνητικής ομάδας διευκρινίζει ότι οι έφηβοι που έχουν καλή και ξεκάθαρη επικοινωνία με τους γονείς τους φέρονται να διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να πάρουν ναρκωτικά, σε σχέση με συνομήλικούς τους οι οποίοι δεν έχουν καλή επαφή με την οικογένεια.
Εξάλλου, δραστικές στο να αποτρέψουν τους εφήβους από τη χρήση παράνομων ουσιών φαίνεται πως είναι και οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης, τα ντοκιμαντέρ και οι σχετικές ειδήσεις στην τηλεόραση. Τα συμπεράσματα σχετικών αμερικανικών ερευνών ενδυναμώνουν την άποψη ότι οι υγιείς έφηβοι είναι οι ενημερωμένοι έφηβοι.
Ο ρόλος των γονέων
Είναι όμως πολύ σημαντικό να θυμάστε ότι οι έφηβοι διψούν για ανεξαρτησία και είναι, επομένως, δύσκολο να εξισορροπήσετε την ανάγκη του παιδιού σας για προσωπικό χώρο και αυτονομία με τη δική σας ανάγκη να το συμβουλεύσετε και να το καθοδηγήσετε.
Επιπλέον, τα περισσότερα παιδιά αυτής της ηλικίας κρατούν μυστικά από τους γονείς τους, τάση που γίνεται επικρατέστερη εάν εσείς δεν έχετε γνώσεις επί του ζητήματος.
Έτσι όπως ακριβώς οι υγιείς έφηβοι είναι οι ενημερωμένοι έφηβοι, οι γονείς των υγιών εφήβων είναι οι ενημερωμένοι γονείς.
Καθίσταται άρα πολύ σημαντικό να πληροφορηθείτε τόσο για τις επιπτώσεις των διαφόρων ναρκωτικών όσο και για τις ονομασίες τους στην αργκό των χρηστών. Είναι απαραίτητο να είστε σε θέση να ξεχωρίσετε τα σημεία κινδύνου στη συμπεριφορά του παιδιού σας, καθώς επίσης να καταρρίψετε το μύθο που θέλει τους τοξικομανείς εφήβους να προέρχονται από δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον. Η αλήθεια είναι ότι το πρόβλημα της ουσιοεξάρτησης «συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες», ανεξάρτητα από κοινωνικοοικονομική τάξη.
Αμερικανοί ειδικοί εκτιμούν ότι, πολλές φορές, η ανοιχτή επικοινωνία και η ειλικρινής στάση αποτελεί την καλύτερη μέθοδο πρόληψης. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να σας μιλήσει για αυτό που το απασχολεί πραγματικά, παρά να σας πει αυτό που θα θέλατε να ακούσετε. Οι ίδιοι παρατηρούν πως οι κυριαρχικοί γονείς αγνοούν συνήθως τι συμβαίνει στη ζωή των παιδιών τους.
Οι ερευνητές τονίζουν, εξάλλου, ότι, εάν οι γονείς είχαν στο παρελθόν κάποια εμπειρία με ναρκωτικά, δεν είναι σωστό να την αποκρύψουν από τον/την έφηβο/η. Εξίσου σημαντικό είναι να δίνουν οι γονείς το καλό παράδειγμα. Εάν ο πατέρας ή η μητέρα αντιμετωπίζει πρόβλημα με το αλκοόλ, θα είναι πολύ δύσκολο να αποτρέψει με λογικά επιχειρήματα το παιδί του να πειραματιστεί με παράνομες ουσίες.
Σημεία κινδύνου
Σύμφωνα με τις στατιστικές, το πρόβλημα γίνεται συνήθως ορατό στους γονείς ένα ή δύο χρόνια αφότου ο/η έφηβος/η αρχίσει να κάνει χρήση ναρκωτικών. Σε αυτό το διάστημα μπορεί το παιδί σας να κατευθύνεται αμέσως στο δωμάτιό του μετά τη βραδινή έξοδο, εάν είστε ακόμη ξύπνιοι, ή να πηγαίνει στην κουζίνα για φαγητό όταν κοιμάστε.
Καλό είναι να μιλάτε με το παιδί σας όταν επιστρέφει στο σπίτι. Κοιτάξτε το γιο ή την κόρη σας στα μάτια και προτρέψτε τους να σας μιλήσουν για την έξοδό τους. Αγκαλιάστε τους και δείξτε τους την αγάπη σας. Η σωματική επαφή θα σας αποκαλύψει ύποπτες οσμές, όπως του αλκοόλ ή του τσιγάρου, ενώ με την οπτική επαφή θα διαπιστώσετε εάν τα μάτια του είναι κόκκινα ή οι κόρες του θολές. Η συνομιλία θα σας βοηθήσει να καταλάβετε εάν ο γιος/η κόρη σας προσπαθεί να συμπεριφερθεί φυσιολογικά. Επιπρόσθετα, εάν ο/η έφηβος/η γνωρίζει πως θα τον/την περιμένετε το βράδυ, θα σκεφθεί διπλά πριν ακολουθήσει… επικίνδυνη συμπεριφορά.
Είναι πολύ σημαντικό να εμφυσήσετε στο παιδί σας τη νοοτροπία ότι η άρνηση σε μια επικίνδυνη πρόσκληση απαιτεί περισσότερη γενναιότητα από ότι η αποδοχή της. Δώστε του να καταλάβει πως οι άλλοι νεαροί χρήστες εντυπωσιάζονται από συνομήλικούς τους που έχουν το θάρρος να πουν «όχι».
Πάντως, σε περίπτωση που υποψιάζεστε ότι ο γιος ή η κόρη σας κάνει χρήση ναρκωτικών, επικοινωνήστε με τις ανοικτές τηλεφωνικές γραμμές: 1456 (Κέντρο Συμβουλευτικής Εφήβων και Οικογένειας  «ΠΕΡΣΕΑΣ»), 1410 (Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου), 1498 (Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών, Αστυνομία Κύπρου) για να μιλήσετε με ειδικούς.
Το προφίλ του έφηβου χρήστη
Έρευνα Κέντρου Συμβουλευτικής Εφήβων, σε δείγμα 450 νέων (358 αγόρια και 92 κορίτσια) που ζήτησαν βοήθεια το 1999, παρέχει ενδιαφέροντα στοιχεία για το προφίλ των εφήβων που κάνουν χρήση ναρκωτικών.
Ένας στους πέντε χρήστες ήταν θηλυκού γένους.
Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν 18 έτη για τα αγόρια και 17,9 για τα κορίτσια.
Το 90% κατοικούσε με τους γονείς του, ενώ περισσότεροι από ένας στους δέκα συγκατοικούσαν με άλλο χρήστη (στην πλειονότητα των περιπτώσεων επρόκειτο για αδελφό/ή).
Έξι στους δέκα χρήστες ζούσαν και με τους δύο γονείς, ένα στα τρία αγόρια και τέσσερα στα δέκα κορίτσια είχε χωρισμένους γονείς, εννέα στους δέκα είχαν εργαζόμενο πατέρα και σχεδόν επτά στους δέκα εργαζόμενη μητέρα. Περίπου το 50% των οικογενειών είχαν μηνιαίο εισόδημα χαμηλότερο ή ίσο των 800 ευρώ.
Μολονότι το 85% των αγοριών και το 87% των κοριτσιών προσέγγισαν τη «Στροφή» πρώτη φορά, τέσσερα στα δέκα κορίτσια και ένα στα τέσσερα αγόρια είχαν προηγούμενη εμπειρία θεραπείας.
Μόνο το 36% πήγαινε σχολείο, πλέον του 50% είχε διακόψει την εκπαίδευσή του σε ηλικία 15,9 έτη κατά μέσο όρο.
Το 42% ήταν άνεργοι.
Επίσης, τουλάχιστον 6 στους 10 είχαν την πρώτη τους επαφή με ψυχοτρόπες ουσίες έως την ηλικία των 15 ετών, ενώ 7 στους 10 ξεκίνησαν τη χρήση κάνναβης κατά μέσο όρο στα 14,5 χρόνια.
Το 53% των αγοριών και το 32% των κοριτσιών είχαν την κάνναβη ως κύρια ουσία χρήσης, ενώ το 31% των αγοριών και το 52% των κοριτσιών ήταν εξαρτημένα από την ηρωίνη.
Σχεδόν 7 στους 10 έκαναν παράλληλη χρήση δεύτερης ουσίας, τάση που είναι πιο έντονη μεταξύ των κοριτσιών. Αξίζει να σημειωθεί πως περισσότερα από 4 στα 10 κορίτσια ανέφεραν επεισόδιο υπερβολικής χρήσης. Η αντίστοιχη αναλογία στα αγόρια είναι μόλις 1 στα 4. Τρία στα δέκα αγόρια και τέσσερα στα δέκα κορίτσια είχε κάνει χρήση ναρκωτικών ενέσιμης μορφής τον τελευταίο μήνα πριν από την προσέλευσή του. Εξ αυτών το 18% των αγοριών και το 33% των κοριτσιών είχε χρησιμοποιήσει κοινή σύριγγα με άλλα άτομα.
Το 96% ήταν καπνιστές και σχεδόν οι μισοί κάπνιζαν από 10 έως 20 τσιγάρα ημερησίως. Περισσότεροι από επτά στους δέκα έπιναν αλκοόλ.
Σχεδόν οκτώ στους δέκα ανέφεραν ότι κανείς από τους γονείς τους ή τα αδέλφιά τους δεν είχε πρόβλημα κατάχρησης ουσιών, αλκοολισμού ή ψυχολογικό. Περίπου το 89% των εφήβων μετρούσε από μία έως πέντε συλλήψεις, ενώ τέσσερις στους δέκα είχαν δικαστικές εκκρεμότητες.