MERS-Ο νέος ιός του «Αναπνευστικού Συνδρόμου της Μέσης Ανατολής»
Από Μιχάλη Ιασονίδη και Σταυρούλα Νικολάου, παιδιάτρους
Τι είναι ο ιός MERS–CoV;
Πρόκειται για ένα νέο στέλεχος κοροναϊού που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Σαουδική Αραβία (Σεπτ. 2012). Ανήκει στη μεγάλη οικογένεια ιών που περιλαμβάνει τόσο τους ιούς που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, όσο και αυτόν που προκάλεσε πριν από λίγα χρόνια το SARS (Severe acute respiratory syndrome, που οφειλόταν στον ιό SARS-CoV). Προ ημερών ανιχνεύθηκε και το πρώτο κρούσμα του κοροναϊού MERS σε Έλληνα ασθενή που επέστρεψε από τη Σαουδική Αραβία. Τα περιστατικα λοίμωξης από τον ιό που καταγράφηκαν μέχρι σήμερα είναι περιορισμένα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για την πιθανή πηγή έκθεσης, τον τρόπο μετάδοσης, το κλινικό φάσμα της λοίμωξης και τη διάρκεια της περιόδου επώασης του ιού.
Συμπτώματα:
Ο ιός προσβάλλει το αναπνευστικό σύστημα αφού εισέλθει στα κύτταρα που βρίσκονται στην επιφάνεια των βρόγχων και προκαλεί:
Ø οξεία, σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού
Ø σε πολλές περιπτώσεις, πνευμονία με πυρετό, βήχα και δύσπνοια που μπορεί να καταλήξει σε αναπνευστική ανεπάρκεια (οξύ σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας-ARDS)
Ø ορισμένες φορές παρουσιάζονται και γαστρεντερολογικά συμπτώματα (κυρίως διάρροια)
Ø ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν απλώς ήπια αναπνευστική λοίμωξη
Ø σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει βαριά και γενικευμένη συμπτωματολογία με ανεπάρκεια και άλλων οργάνων (νεφρά, αιματολογικές διαταραχές ,καταπληξία) που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο
Μετάδοση
Ο MERS-CoV έχει διαπιστωθεί ότι μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο μετά από στενή επαφή. Τέτοια περιστατικά έχουν τεκμηριωθεί ενδονοσοκομιακά μεταξύ ασθενή και νοσηλευτικού προσωπικού ή μεταξύ ασθενή και άλλων ασθενών που νοσηλεύονταν για άλλο λόγο στον ίδιο χώρο. Παρόλα αυτά η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο βρίσκεται ακόμη υπό διερεύνηση.
Δεν έχει γίνει κατορθωτό προς το παρόν να εντοπιστεί η αρχική πηγή του ιού. Ωστόσο, εικάζεται ότι μπορεί να προέρχεται από κάποιο ζώο και αυτό γιατί ο ιός έχει εντοπιστεί σε καμήλες στο Κατάρ και σε μια νυχτερίδα στη Σαουδική Αραβία. Θετικά δείγματα σε καμήλες έχουν εντοπιστεί και σε άλλες χώρες, γεγονός που σημαίνει ότι ενδεχομένως να είναι φορείς του κοροναϊού. Παρόλα αυτά η πηγή μετάδοσης του ιού δεν τεκμηριώθηκε επιστημονικά και βρίσκεται υπό διερεύνηση.
Μέτρα προστασίας
Επειδή ο ακριβής τρόπος μετάδοσης δεν είναι ακόμα γνωστός, συνιστώνται τα μέτρα προφύλαξης που ισχύουν και για τις άλλες ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού. Δηλαδή η αποφυγή στενής επαφής με άτομα που παρουσιάζουν τα συμπτώματα της νόσου (βήχας, φτέρνισμα, πυρετός) και έχουν πρόσφατα ταξιδέψει σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη των αναπνευστικών λοιμώξεων:
α) Πλένουμε τα χέρια μας με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα. Αν δεν είναι διαθέσιμα νερό και σαπούνι, τότε χρησιμοποιούμε απολυμαντικό χεριών με βάση το αλκοόλ.
β) Καλύπτουμε τη μύτη και το στόμα με χαρτομάντηλο, όταν βήχουμε ή φτερνιζόμαστε και στη συνέχεια το πετάμε σε καλάθι απορριμμάτων.
γ) Αποφεύγουμε να αγγίζουμε τα μάτια, τη μύτη και το στόμα με ακάθαρτα χέρια.
δ) Αποφεύγουμε στενή επαφή, όπως φιλί, κοινή χρήση μαχαιροπήρουνων ή άλλων οικιακών σκευών με άτομα που είναι άρρωστα.
ε) Καθαρίζουμε και απολυμαίνουμε τακτικά επιφάνειες όπως ο πάγκος της κουζίνας, τα πόμολα, οι πόρτες και τα παιχνίδια των παιδιών.
Εργαστηριακή διερεύνηση:
Υπάρχουν διαθέσιμες: α) μοριακές εξετάσεις (αλληλούχιση τμήματος του γονιδιώματος) και β) ορολογικές εξετάσεις για την παρουσία αντισωμάτων του ιού.
Πρόληψη-Θεραπεία:
Δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο θεραπευτικό πρωτόκολλο για την αντιμετώπιση λοίμωξης από MERS-CoV. Η αντιμετώπιση προς το παρόν είναι συμπτωματική και ανακουφιστική.
Επίσης προς το παρόν δεν υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο κατά του MERS-CoV, αν και έχουν ήδη δρομολογηθεί προσπάθειες παρασκευής του.
Εαν κάποιος εμφανίσει πυρετό και συμπτώματα λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού (βήχα ή δύσπνοια) σε διάστημα 14 ημερών από το ταξίδι του σε χώρα της Αραβικής Χερσονήσου πρέπει να επικοινωνήσει με τον θεράποντα ιατρό του.
Διάφορα:
Λόγοι ανησυχίας: α) οι μισοί ασθενείς που διαγνώστηκαν με λοίμωξη από τον ιό αποβιώσαν, β) η νόσος έχει μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, ξεπερνώντας τα όρια της Σαουδικής Αραβίας και γ) δεν μπορεί να αποκλειστεί πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης του ιού.
Ταξίδια στην Αραβική Χερσόνησο δεν απαγορεύονται προς το παρόν, οι ταξιδιώτες όμως θα πρέπει να ακολουθούν τις βασικές προφυλάξεις, όπως καλό πλύσιμο των χεριών και αποφυγή επαφής με άτομα που νοσούν.