Ζήλια

Τα χίλια πρόσωπα της ζήλιας

• Παλινδρομικές μορφές συμπεριφοράς εάν γεννηθεί αδελφάκι

Το παιδί παρουσιάζει συμπεριφορές που δεν είναι της ηλικίας του, π.χ. ενούρηση, πιπίλισμα δακτύλων, τρόπος λήψης τροφής (μπιμπερό), μωρουδίστικος τρόπος ομιλίας.

ΣΚΟΠΟΣ: Η πρόκληση της προσοχής των γονιών του και η ενασχόλησή τους μαζί του.

• Επιθετικότητα (πολύ συχνή συμπεριφορά παιδιών που ζηλεύουν)

Λεκτική: Το παιδί εκφράζεται με λόγια τα οποία υποδηλώνουν εχθρότητα και αποστροφή προς το άτομο που ζηλεύει, όπως υβρισίες, πειράγματα, κοροϊδίες κ.λ.π.

Εχθρική ή σωματική, π.χ. άρπαγμα και πέταγμα πιπίλας του μωρού, σπάσιμο παιχνιδιών του αδελφού, πρόκληση βλάβης του ατόμου που ζηλεύει (χτυπήματα, κλωτσιές, δαγκωματιές, ακόμη και άσκηση βίας).

• Επίδειξη μεγάλου θαυμασμού ή αντίθετα πλήρους αδιαφορίας προς το άτομο που ζηλεύει

Για να μην εκφραστεί άμεσα η ζήλια, εκδηλώνονται θετικά συναισθήματα, τα οποία είναι αποδεκτά από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Με αυτή τη μέθοδο παραπλανείται ο περίγυρός τους. Έτσι, είτε υπερπροστατεύουν τα άτομα που ζηλεύουν ή τα αγνοούν πλήρως, σαν να μην υπάρχουν.

• Συνεχής επιζήτηση της σημασίας των γονιών

Το παιδί επιδίδεται σε μια προσπάθεια προσέλκυσης της προσοχής των γονέων του με ποικίλους τρόπους, όπως π.χ. με την υποβολή συχνών και συνεχών ερωτήσεων, την προσποίηση αδυναμίας ή ασθένειας κ.λ.π.

• Διαταραχές συμπεριφοράς

Παρουσιάζεται ξαφνικά μια παράξενη συμπεριφορά, που αναγκάζει τους γονείς να σκεφτούν τι άλλαξε στη ζωή του παιδιού και επηρέασε τον ψυχικό του κόσμου. Ειδικότερα, η γέννηση ενός δεύτερου παιδιού πολλές φορές προκαλεί έντονα ξεσπάσματα θυμού, συχνό κλάμα χωρίς σημαντική αιτία, άρνηση φοίτησης στο σχολείο, απαιτητικότητα, απομάκρυνση από το κοινωνικό σύνολο κτλ.

• Υπερπροσπάθεια ή παραίτηση από δραστηριότητες

Συχνά, όταν υπάρχει ζήλια, τα παιδιά είτε παραιτούνται και εγκαταλείπουν τους στόχους τους, είτε υπερπροσπαθούν για να αποδείξουν ότι αξίζουν περισσότερο από το άτομο που ζηλεύουν. Για παράδειγμα, εάν μια μητέρα βρίσκεται σε κάποια καινούρια σχέση, το παιδί προσπαθεί να είναι πολύ στοργικό και υπάκουο, ώστε να αποδείξει ότι αγαπά τη μητέρα περισσότερο απ’ ό,τι ο σύντροφός της. Εάν πάλι ένα παιδί ζηλεύει το αδελφάκι του, μπορεί να προσπαθεί αρκετά στο σχολείο για να αποδείξει ότι τα καταφέρνει καλύτερα ή, σε αντίθετη περίπτωση, να παραιτηθεί εντελώς.

Σημ.: Η ζήλια είναι πιο συχνή μεταξύ αδελφιών του ιδίου φύλου.

 

Τρόποι αντιμετώπισης της παιδικής ζήλιας

1.   Δε μαλώνουμε το παιδί, γιατί θα αισθανθεί τύψεις και θα θεωρήσει τον εαυτό του «κακό παιδί».

2.   Δεν απορρίπτουμε το παιδί, γιατί με αυτό τον τρόπο μπορεί να προκαλέσουμε την αντιπάθεια του παιδιού προς το πρόσωπό μας.

3.   Με μια αρνητική γονική στάση το παιδί μπορεί να αισθανθεί τύψεις και να κρατήσει τη ζήλια μέσα του, με αποτέλεσμα να αναπτύξει έντονη εσωτερική σύγκρουση και ένταση, η οποία είναι δυνατό να προκαλέσει βίαιη συμπεριφορά.

4.   Επιβάλλεται να επιβεβαιώνουμε συχνά στο παιδί ότι είναι πολύ καλό και ότι το αγαπάμε, ακόμα και με τα αρνητικά του συναισθήματα. Να προσπαθούμε, επίσης, να χαρακτηρίζουμε τις πράξεις του κακές και όχι το ίδιο το παιδί.

5.   Οι γονείς και γενικά αυτοί που φροντίζουν τα παιδιά, οφείλουν να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους, ώστε να μη συμβάλλει στην αναζωπύρωση των αισθημάτων ζήλιας στο παιδί. Ως εκ τούτου, δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις και συγκρίσεις, γιατί με αυτό τον τρόπο αναπτύσσεται η ζήλια ανάμεσα στα παιδιά.

6.   Είναι αναγκαίο να μάθουμε στα παιδιά να εκτιμούν τη διαφορετικότητα, αφού πρώτα εμείς υιοθετήσουμε αυτή την ιδεολογία.

7.   Η μητέρα πρέπει να δείχνει στο παιδί ότι κατανοεί τα συναισθήματά του και να το ενθαρρύνει να τα εκδηλώνει χωρίς κριτική. Μπορεί για παράδειγμα, να πει «Καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο για σένα που περνώ πολύ χρόνο με το αδελφάκι σου ή με το σύντροφό μου» και να αποφύγει να πει π.χ. «Καταλαβαίνω ότι δε σ’ αρέσει που ο αδελφός σου ή ο Νίκος πήρε τη μητέρα σου». Η μάνα οφείλει να δείχνει κατανόηση λέγοντας στο παιδί «Ξέρω ότι τώρα είσαι θυμωμένος, αλλά με το να πληγώνεις το βρέφος – γονιό – φίλο δε θα βοηθήσει να αισθανθείς καλύτερα».

8.   Η ζήλια δε χρειάζεται επιβράβευση, γιατί με αυτό τον τρόπο θα επαναληφθεί. Πολλές φορές οι ενήλικοι γελάνε όταν το παιδί εκδηλώσει μια ζηλότυπη στάση, με αποτέλεσμα τα παιδιά να παίρνουν θάρρος και να συνεχίζουν αυτή τη λανθασμένη συμπεριφορά.

9.   Ποτέ δε δείχνουμε ότι το πρόγραμμα του παιδιού εξαρτάται από το αδελφάκι ή τον/την σύντροφο του μπαμπά/της μαμάς, γιατί έτσι αντιλαμβάνεται ότι κάποιοι παρεμβαίνουν στο δικό του προσωπικό χώρο. Αποφεύγουμε να λέμε «Δε θα πάμε λούνα παρκ γιατί θα έρθει η Όλγα ή γιατί πρέπει να ξεκουραστεί η αδελφή σου». Μπορούμε κάλλιστα να μιλάμε αόριστα, π.χ. «Αγάπη μου, καλύτερα να πάμε αργότερα στο λούνα παρκ, που θα έχει περισσότερα παιδιά να παίξεις».

10.       Σημαντικό είναι τα σχόλιά μας πάντα να έχουν ένα γενικό χαρακτηρισμό και να μην έχουν επίκεντρο το παιδί. Π.χ. αποφεύγουμε να λέμε ότι «Αφού χτύπησες την αδελφή σου, δε θα παρακολουθήσεις τηλεόραση», αλλά προτιμούμε να πούμε π.χ. ότι «Το είπαμε αρκετές φορές ότι όταν είμαστε θυμωμένοι δε χτυπούμε. Πραγματικά λυπάμαι, αλλά δε θα παρακολουθήσεις την αγαπημένη σου σειρά στην τηλεόραση».

11.       Η θετική επιβράβευση της σωστής συμπεριφοράς μπορεί να οδηγήσει στην εξάλειψη της ζήλιας.

12.       Οι υπερβολικές απαιτήσεις, οι φωνές και οι τιμωρίες ενισχύουν το συναίσθημα της ζήλιας.

13.       Η αυτοπεποίθηση είναι πολύ σημαντική για να καταπολεμηθεί η ζήλια. Καλό θα ήταν τα παιδιά να διδάσκονται καθημερινά το πόσο σημαντικός και ξεχωριστός είναι ο κάθε άνθρωπος και πόση δύναμη υπάρχει μέσα του για να κατακτήσει τους στόχους του. Εάν δε βοηθήσετε το παιδί σας να πιστέψει στον εαυτό του από την παιδική ηλικία, τότε μεγαλώνοντας θα έχει να αντιμετωπίσει αρκετά προβλήματα. Επιπλέον, πρέπει να ριζωθεί στο μυαλό του παιδιού η πίστη ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και διακατέχεται από ξεχωριστά χαρίσματα. Βρείτε τα θετικά του στοιχεία και ενισχύστε το παιδί επαινώντας το, ώστε να αντιληφθεί την αξία της δικής του μοναδικής προσωπικότητας.

14.       Ψάξετε ποιος είναι αυτός που ενισχύει τη ζήλια του παιδιού (ο παππούς, η γιαγιά, εσείς οι ίδιοι…) Προσπαθήστε να βοηθήσετε το παιδί σας το συντομότερο δυνατόν, προτού η ζήλια το κατακυριεύσει.

15.       Συζητήστε με το παιδί σας τι συγκεκριμένα είναι αυτό που ζηλεύει. Διηγηθείτε του μια δική σας προσωπική εμπειρία, όταν εσείς ήσασταν παιδί και πείτε του ποιους τρόπους ακολουθήσατε για να αποβάλετε αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα.

16.       Κάντε ένα πλάνο άμεσης δράσης, ώστε το παιδί να ξέρει ποια βήματα ν’ ακολουθήσει για να μειώσει τη ζήλια του, εάν ξαναβρεθεί σε παρόμοια κατάσταση.

17.       Να του υπενθυμίζετε πόσο σημαντική είναι η παρουσία του στη ζωή σας.

18.       Καθημερινά να φροντίζετε να περνάτε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά σας ξεχωριστά, τουλάχιστον 30΄την ημέρα, και να τους λέτε ότι θα θέλατε να περνάτε ακόμη περισσότερο χρόνο μαζί τους.

19.       Ποτέ σε καταστάσεις ζήλιας δεν πρέπει να εμπλέκεστε στη σχέση του παιδιού με το άλλο άτομο. Αυτή η απόσταση θα βοηθήσει να δημιουργηθεί ανάμεσά τους μια βαθιά αλληλεγγύη που θ’ αντέξει στο χρόνο. Η παρέμβασή σας επιβάλλεται μόνο σε έντονες συγκρούσεις, οπότε και θα πρέπει να απαιτήσετε το τέλος της σύγκρουσης το συντομότερο και να αρνηθείτε ν’ ακούσετε οποιαδήποτε άποψη. Αγνοήστε ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο.

20.       Διαβάστε παραμύθια που σχετίζονται με την ζήλια, μέσα από το παραμύθι, το παιδί μπορεί πιο εύκολα να παραδειγματιστεί, ούτως ώστε να αποβάλει την ζήλια που το διακατέχει.

 

Μύρια Μαραγκού, Ψυχοθεραπεύτρια Παιδιών – Οικογένειας – Γονέων – Ζευγαριού.

ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ‘ΑΡΩΓΗ’, ΛΕΜΕΣΟΣ, Τηλ.: 99 422961.