Κρυολόγημα (ιογενής λοίμωξη) ή αλλεργία

Από Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρο

Καμμιά φορά τα όρια μεταξύ των δύο καταστάσεων μπορεί να είναι δυσδιάκριτα. Κοινά συμπτώματα μπορεί να είναι φταρνίσματα, βήχας και ρινική καταρροή. Συνήθως βέβαια οι ρινικές εκκρίσεις είναι διαυγείς όταν πρόκειται για αλλεργία, ενώ είναι κίτρινες και πιο πηχτές όταν πρόκειται για κρυολόγημα, κυρίως στη φάση της ύφεσης του.

Αν ο βήχας και τα φταρνίσματα συνδυάζονται με δακρύρροια και κνησμό οφθαλμών πρόκειται κατά κανόνα για αλλεργία. Αντίθετα αν υπάρχουν συμπτώματα όπως συρρίτουσα αναπνοή (σφύριγμα ή wheezing) και δυσκολία στην αναπνοή (δύσπνοια) μπορεί να οφείλεται και στις δύο καταστάσεις, ιδιαίτερα αν υπάρχουν αναπνευστικά προβλήματα πχ άσθμα ή χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια  (ΧΑΠ). Συρρίτουσα αναπνοή και δύσπνοια μπορεί επίσης να οφείλονται σε άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, όπως είναι η βρογχίτιδα και η πνευμονία.

Η φαρυγγαλγία (πονόλαιμος) και ο πυρετός συνήθως είναι συμπτώματα που υποδηλώνουν κρυολόγημα. Η αλλεργία τυπικά δεν συνοδεύεται από πυρετό. Έτσι αν κάποιος παρουσιάζει πυρετό και πονόλαιμο τότε πρόκειται για κρυολόγημα ή άλλη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού.

Η δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση) είναι συνηθισμένο σύμπτωμα λοίμωξης, που μπορεί να είναι μια απλή ιογενής φαρυγγίτιδα, αλλά και μια πιο σοβαρή στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα. Η δεύτερη χρειάζεται αντιβιοτική θεραπεία. Η διάκριση μεταξύ των δύο γίνεται πολύ εύκολα με τη λήψη επιχρίσματος από τις αμυγδαλές (Strept A test) και το αποτέλεσμα είναι έτοιμο σε λίγα λεπτά.

Συμπτώματα κρυολογήματος και πυρετός >39 ^οC (>102,5 ^oF) μπορεί να είναι συμπτώματα γρίπης. Τα συμπτώματα της γρίπης είναι παρόμοια με τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος (βήχας ρινική απόφραξη, κακουχία, μυαλγίες κλπ), αλλά συνήθως ο πυρετός είναι υψηλότερος με ρίγος και κεφαλαλγία/ζάλη. Για αντιμετώπιση της γρίπης συνήθως συστήνονται λήψη άφθονων υγρών και ξεκούραση, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στον οργανισμό να αναρρώσει. Σε ειδικές κατηγορίες ασθενών ή σε επιπλοκές (πχ πνευμονία, μυοκαρδίτιδα), θα χρειαστεί ειδική αντιμετώπιση.

Τα αντιβιοτικά δεν παρεμβαίνουν στην αντιμετώπιση της γρίπης ή του κοινού κρυολογήματος και δεν έχουν θέση στην αντιμετώπιση τους. Και οι δύο καταστάσεις οφείλονται σε ιούς και τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία δράση. Εκτός και αν έχουμε στη πορεία της ίωσης κάποια επιπλοκή (πχ πνευμονία).

Βεβαίως αν ένας ασθενής βρίσκεται σε ομάδα υψηλού κινδύνου για επιπλοκές (εγκυμοσύνη, μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, ή χρόνιοι πάσχοντες), ή τα συμπτώματα επιμένουν για πάνω από 5-7 μέρες ή χειροτερεύουν, πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχει θέση η χορήγηση αντιιϊκών φαρμάκων, που μικραίνουν τη διάρκεια τη βαρύτητα και την εμφάνιση επιπλοκών.

Ενώ οι ιώσεις παρουσιάζουν με την πάροδο του χρόνου ύφεση, τα συμπτώματα αλλεργίας επιμένουν, όσο διάστημα ο ασθενής εκτίθεται στο αλλεργιογόνου και δεν παίρνει αγωγή. Αν η αλλεργία είναι εποχιακή πχ αλλεργία στη γύρη, αυτή θα υφεθεί μόλις το αίτιο σταματήσει να κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα. Αν αντίθετα οφείλεται σε κάτι μόνιμο, πχ αλλεργία στο τρίχωμα του γάτου, τα συμπτώματα είναι πιο χρόνια.

Και για τις δύο καταστάσεις (αλλεργία και κρυολόγημα) χρησιμοποιούμε ορισμένες φορές ρινικά σπρέι ή σταγόνες ως αποσυμφορητικά. Αυτά βοηθούν προσωρινά την ύφεση των συμπτωμάτων ρινικής συμφόρησης, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πάνω από 3-5 μέρες, γιατί σε χρόνια χορήγηση προκαλείται οίδημα του ρινικού βλεννογόνου. Αντίθετα σπρέι ή σταγόνες με βάση το αραιό αλατόνερο μπορούν να χρησιμοποιούνται όσο διάστημα χρειαστεί.

Επίσης σε παιδιά μικρότερα των 3-4 χρόνων, θα ήταν καλό να αποφεύγονται σιρόπια αντιβηχικά ή κατασταλτικά του βήχα. Σε όλες δε τις ηλικίες απαγορεύεται η χορήγηση ασπιρίνης για τον κίνδυνο συνδρόμου Reye.

Τα κρυολογήματα μπορεί να παρουσιαστούν όλο το έτος, αλλά είναι πολύ πιο συχνά τους χειμερινούς μήνες, λόγω του ότι οι άνθρωποι βρίσκονται για μεγαλύτερο χρόνο σε κλειστούς χώρους με αυξημένο συγχρωτισμό και έτσι αυξάνεται η άμεση και έμμεση μετάδοση ιών. Καλός αερισμός των χώρων και συχνό πλύσιμο των χεριών μειώνει την επίπτωση.

Η αλλεργία από γύρη είναι συχνότερη την άνοιξη, γιατί την εποχή αυτή είναι ανθισμένα τα δέντρα και τα φυτά (λουλούδια, γρασίδι κλπ.), μπορεί όμως να επιμένει και το καλοκαίρι και το φθινόπωρο. Η αλλεργία από γύρη είναι συχνότερη μεταξύ Απριλίου και Μαΐου, από γρασίδι και γύρη άγριων φυτών μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου, ενώ ορισμένα άγρια φυτά μπορεί να συνεχίζουν να προκαλούν αλλεργίες μέχρι και το φθινόπωρο.

Κατά τις περιόδους υγρασίας ή βροχερού καιρού κυριότερο εκλυτικό αίτιο αλλεργίας είναι οι μύκητες (μούχλα) που αγαπά την υγρασία. Σε εξωτερικούς χώρους μπορεί να βρεθεί σε κορμούς δέντρων, σε σωρούς φύλλων στο χώμα, ενώ σε εσωτερικούς χώρους μπορεί να βρεθεί οπουδήποτε αν δεν είναι καλή η μόνωση ή υπάρχει διαρροή νερού, αλλά πιο συχνά τη συναντούμε στα λουτρά, τις κουζίνες και τα υπόγεια.