Όλα για τη δυσλεξία

Γράφει η Έρμα Μαλεκκίδου Αυγουστή, Εγγεγραμμένη Σχολική Ψυχολόγος

Το παιδί μου γράφει ανάποδα το 3, το ε, το Γ, το 1… Μήπως έχει δυσλεξία; Τι πρέπει να κάνω;

Η δυσλεξία είναι μια έννοια για την οποία θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο καθένας ξέρει τι είναι, αλλά κανείς δεν είναι σε θέση να δώσει έναν ακριβή ορισμό γι’ αυτήν. Ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα αντικείμενο σύγχυσης και αμφισβήτησης, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει προβληματισμός, όχι μόνο στην διατύπωση ενός κοινά αποδεχτού ορισμού, αλλά και στις αιτίες που προκαλούν την διαταραχή, καθώς και των παρεμβατικών στρατηγικών αντιμετώπισης της.

Έχουν διατυπωθεί πάρα πολλοί ορισμοί που προσπαθούν να περιγράψουν το φαινόμενο. Σύμφωνα με την Βρετανική Εταιρεία Δυσλεξίας, «Δυσλεξία είναι μια σύνθετη νευρολογική κατάσταση που έχει ιδιοσυστασιακή προέλευση. Τα συμπτώματα μπορούν να επηρεάζουν πολλούς τομείς της μάθησης και της δραστηριότητας, και μπορεί να περιγραφεί ως ειδική δυσκολία στην ανάγνωση, την ορθογραφία και την γραπτή γλώσσα. Ένας ή περισσότεροι από τους τομείς αυτούς μπορει να επηρεάζονται. Ο χειρισμός των αριθμών και των μουσικών σημείων, οι κινητικές λειτουργίες και οι οργανωτικές δεξιότητες, μπορεί ακόμα να εμπλέκονται. Ωστόσο, σχετίζεται ιδιαίτερα με τον έλεγχο του γραπτού λόγου, αν και ο προφορικός λόγος επηρεάζεται σε κάποιο βαθμό.»

Με απλά λόγια, η δυσλεξία είναι μια γενικευμένη δυσχέρεια στην επεξεργασία των γλωσσικών πληροφοριών, αλλά και μια δυσκολία, τόσο του γραπτού, όσο και του προφορικού λόγου. Πέραν αυτών, είναι ένα σύνολο συμπτωμάτων που αφορά σε νευρολογικό σύνδρομο, κυρίως κληρονομικό, και τέλος είναι ένα πρόβλημα που δυσκολεύει πολύ τους ανθρώπους να το κατανοήσουν, και συνεπώς να το δεχθούν, αλλά και να το αντιμετωπίσουν σωστά, τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο και οι γονείς.

Οι κυριότερες ενδείξεις του προβλήματος είναι:

• η ασυμφωνία μεταξύ της νοητικής ικανότητας του παιδιού και της αναγνωστικής, αλλά και ορθογραφικής επίδοσης του.

• οι έντονες δυσκολίες στην επεξεργασία των συμβόλων της γραπτής γλώσσας και

• η ποσοτική και ποιοτική διαφορά στην ανάγνωση από έναν κανονικό αναγνώστη.

Όσο για την αιτιολογία της δυσλεξίας, δεν υπάρχει κοινά αποδεκτή αιτιολογική θεώρηση. Τα τελευταία χρόνια οι ερευνητές συμφωνούν ότι τα ελλείμματα στις βασικές γλωσσικές ικανότητες διαδραματίζουν τον κύριο ρόλο.

Δυσλεξία και μάθηση

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Shaywitz του πανεπιστημίου Yale μετά από μελέτη δώδεκα ετών, τα ευρήματα υπέδειξαν ότι στους τυπικούς αναγνώστες ο δείκτης νοημοσύνης και η ανάγνωση όχι μόνο συνυπάρχουν αλλά και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Από την άλλη, στα παιδιά με δυσλεξία ο δείκτης νοημοσύνης και η ανάγνωση όχι μόνο δεν συνυπάρχουν αλλά και δεν αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους με την πάροδο του χρόνου. Οι δυσλεξικοί μπορούν να μάθουν, απλά μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο.

Τα δυσλεξικά παιδιά έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση, στην γραφή, στην ορθογραφία, στα μαθηματικά και κάποιες φορές στην συγκέντρωση. Βλέπουν τα γράμματα ή τους αριθμούς ανακατεμένους, δεν μπορούν να τηρήσουν προθεσμίες ή να είναι στην ώρα τους, και επίσης μπορεί να ξεχνούν πολύ. Συνηθίζεται να είναι καλοί σε θέματα όπως η τέχνη, η μουσική, το θέατρο, τα αθλήματα και άλλα.

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μέχρι την Β’ τάξη του δημοτικού, αντιμετωπίζουν δυσκολίες με:

• Την κατανόηση οδηγιών

• Τον ονοματισμό, την αναγνώριση των γραμμάτων

• Την γραφή λέξεων, συμβόλων, αριθμών και γραμμάτων στην σωστή σειρά

• Την εκμάθηση των ημερών της εβδομάδας, του αλφαβήτου, αλλά και των αριθμών

• Την ικανότητα να διατηρήσουν την παραμονή τους σε ένα θέμα

• Την καθημερινή εκτέλεση έργων με συνέπεια

• Την γραφή, αλλά και την αντιγραφή, που να ανταποκρίνεται στην ηλικία τους

• Την ανάμιξη των ήχων όταν μιλάνε και τον συνδυασμό των γραμμάτων με τους ήχους

• Το να μάθουν να μιλούν (σε σχέση με τους συνομήλικους τους, αποκτά αργότερα αυτή την ικανότητα)

• Την αίσθηση κατεύθυνσης (δεξιά/αριστερά)

• Την γραφή λέξεων, κυρίως με συνέπεια και ορθογραφημένα

• Την διατήρηση της σειράς, αλλά και στην συμπερίληψη λέξεων όταν διαβάζουν

• Την σωστή προφορά των λέξεων

• Την διάκριση γραμμάτων και λέξεων που φαίνονται παρόμοια

• Το να μπορούν να αποκαλέσουν σωστά ανθρώπους και πράγματα

• Την επανάληψη αυτού που ειπώθηκε

• Την χρήση ποικιλόμορφου λεξιλογίου που να ανταποκρίνεται στην ηλικία τους, αλλά και να μιλάνε με ακρίβεια

Τι θα μπορούσατε να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας;

• Καλό θα ήταν να υπάρχει εβδομαδιαίο πρόγραμμα στο σπίτι, με τις αργίες να είναι ζωγραφισμένες με μαρκαδόρο και να σχεδιάζετε πότε πρέπει να παραδίδονται οι εργασίες.

• Αν παίζατε μαζί του φωνολογικά παιχνίδια ομοιοκαταληξίας, παιχνίδια με συλλαβές και λέξεις, παιχνίδια μνήμης ή ακόμα και μπίνγκο.

• Να εμμένετε όταν εξηγάτε κάτι και να έχετε υπομονή και κατανόηση.

• Να δίνετε προσοχή, να ενθαρρύνετε και να επιδεικνύετε ηρεμία.

• Να εξηγάτε αυτό που θέλετε απλά και ξεκάθαρα, κάντε την μάθηση χαρά και βοηθήστε το να θυμάται πράγματα.

• Επιλογή μιας συγκεκριμένης περιοχής για μελέτη και να έχει μαζί όλα όσα χρειάζεται.

• Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να αρχίσει την μελέτη του Σαββατοκύριακου από την Παρασκευή που τα έχει φρέσκα στο μυαλό του.

• Να παίξετε με συνταγές μαγειρικής, να του πείτε να σας διαβάζει την συνταγή καθώς την εκτελείτε.

• Ανταμείψετε το παιδί για την πρόοδο του και επαινέστε την προσπάθεια που καταβάλλει.

• Να δημιουργήσετε ένα κλίμα, στο οποίο το παιδί να νιώθει ασφάλεια και αποδοχή, για να μπορεί να νιώθει ότι το σέβονται, κι έτσι να πιστέψει και το ίδιο στον εαυτό του.

Κάθε παιδί έχει ένα μοναδικό ατομικό προφίλ, χαρακτήρα, προτιμήσεις, ικανότητες και δυσκολίες. Τα δυσλεξικά αυτά παιδιά, είναι πιο «σύνθετα» σε αντίθεση με τους συνομήλικους τους, όσον αφορά την διαδικασία μάθησης και τις τεχνικές μάθησης, προφανώς σε όλα τα στάδια του σχολικού πλαισίου.

Αναμφισβήτητα, έχουν τις δικές τους προοπτικές και δυνατότητες, οι οποίες πρέπει να διευρυνθούν και να βελτιωθούν αποτελεσματικά. Ωστόσο, έχουν αδυναμίες στις ακαδημαϊκές δεξιότητες που παρουσιάζονται μερικές φορές κατά την ανάγνωση ή/και την γραφή, οι οποίες πρέπει να αναπτυχθούν πλήρως μέσω της χρήσης διαφόρων ειδών εξατομικευμένης παρέμβασης, καθώς και της παροχής αποτελεσματικών μεθόδων διδασκαλίας.

Ας μην ξεχνάμε αυτό που είπε ο Αλβέρτος Άινσταϊν: «Ο καθένας είναι μια ιδιοφυΐα, αλλά αν κρίνουμε την ικανότητα ενός ψαριού να σκαρφαλώσει σ’ ένα δέντρο, θα ζήσει την υπόλοιπή ζωή του νομίζοντας ότι είναι ηλίθιο».

Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην ιστοσελίδα www.familyplan.com.cy