Τι είναι εργοθεραπεία;

Οι βασικοί τομείς της ανθρώπινης λειτουργικότητας στους οποίους παρεμβαίνει ο εργοθεραπευτής, είναι η αυτοφροντίδα δηλαδή η προσωπική υγιεινή, η ένδυση, η υπόδηση, η προετοιμασία φαγητού και η σίτιση, η μετακίνηση και η κοινωνικοποίηση όπως και η συμμετοχή του σε δραστηριότητες που έχουν σκοπό τη διασκέδαση, τη χαλάρωση, την ευχαρίστηση και την έκφραση του εαυτού του. Ένας άλλος σημαντικός τομέας είναι η εργασία και η παραγωγικότητα που περιλαμβάνει τη φροντίδα του σπιτιού και της οικογένειας και η συμμετοχή σε σχολικές αλλά και σε εργασιακές υποχρεώσεις.

Ποιες είναι οι ειδικεύσεις της εργοθεραπεία;

Υπάρχουν διάφορες ειδικεύσεις στην εργοθεραπεία και χωρίζονται ανάλογα με τα άτομα ή το πρόβλημα που καλείται ο εργοθεραπευτής να παρέμβει.

Η ψυχιατρική εργοθεραπεία είναι μια από αυτές τις ειδικεύσεις και ασχολείται με παιδιά, ενήλικες αλλά και ανθρώπους στην τρίτη ηλικία που αντιμετωπίζουν καταστάσεις όπως κατάθλιψη, διαταραχές συμπεριφοράς, ψυχικές ασθένειες, διατροφικές διαταραχές και η εξάρτηση από ναρκωτικά και αλκοόλ.

Η γηριατρική εργοθεραπεία ασχολείται με ηλικιωμένους που πάσχουν από τη νόσο του Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας, άνοιες, ρευματολογικά νοσήματα, σωματική κόπωση, κατάγματα, ακρωτηριασμούς, εγκεφαλικά επεισόδια αλλά και ψυχιατρικές διαταραχές όπως κατάθλιψη , ψύχωση κλπ.

Οι εργοθεραπευτές που είναι ειδικευμένοι στο νευρολογικό-ορθοπεδικό τομέα είναι υπεύθυνοι για ασθενείς με εγκεφαλικά επεισόδια, όγκους, Parkinson, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και εγκεφαλική παράλυση.

Τέλος, η παιδιατρική εργοθεραπεία όπως θα δούμε και πιο κάτω, παρεμβαίνει σε περιπτώσεις παιδιών που εμφανίζουν καταστάσεις όπως σύνδρομο Down, αυτισμό, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, μαθησιακές δυσκολίες–δυσλεξία, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής, υπερκινητικότητα, νοητική υστέρηση, εγκεφαλική παράλυση.

Τι είναι η παιδιατρική εργοθεραπεία:

Η εργοθεραπεία βλέπει μια ολιστική πλευρά στα άτομα και γι’ αυτό, όπως έχουμε δει και πιο πάνω, παρεμβαίνει σε ένα ευρύ φάρμα τομέων και πιο συγκεκριμένα δεξιοτήτων. Πιο κάτω παρουσιάζονται οι τομείς λειτουργικότητας σε ένα παιδί που παρεμβαίνει η εργοθεραπεία:

Στο γνωστικό-αντιληπτικό τομέα περιλαμβάνεται η διάρκεια συγκέντρωσης-προσοχής, η οργάνωση, ο χωροχρονικός προσανατολισμός, η κατανόηση, η μνήμη, η μίμηση, οι εκφραστικές και εκτελεστικές ικανότητες, η ανάπτυξη ικανοτήτων, δεξιοτήτων και εννοιών, η οπτική και ακουστική αντίληψη και τέλος ο προσανατολισμός στο χώρο και στο χρόνο.

Η αδρή κινητικότητα συμπεριλαμβάνει τον συντονισμό των άνω και κάτω άκρων, την ισορροπία, την ενδυνάμωση αλλά και τη χαλάρωση, την οπτικοκινητική οργάνωση, και τον στασικό έλεγχος.

Λεπτή κινητικότητα είναι ο τομέας υπεύθυνος για τη λαβή, έλεγχο και χειρισμό μολυβιού αλλά και άλλων μικρών αντικειμένων, την ικανότητα να χρησιμοποιεί το ψαλίδι, τον γραφοκινητικό συντονισμό, τον οπτικοκινητικό και αμφίπλευρο συντονισμό.

Η βλεμματική επαφή, προσαρμοστικότητα και επικοινωνία, η κοινωνική ανταπόκριση, η συναισθηματική επαφή και οι δεξιότητες αλληλεπίδρασης, κατατάσσονται στις κοινωνικές δεξιότητες όπως επίσης και το κοινωνικό παιχνίδι η διάθεση να μοιράζεται πράγματα, η ανάπτυξη εικόνας εαυτού, και η αυτοεκτίμηση.

Οι δραστηριότητες της καθημερινής ζωής αναφέρονται στην ένδυση και απόδυση ρούχων και παπουτσιών, στη σίτιση. στο μπάνιο όπου αναλύονται και τεχνικές για τους γονείς και στην προσωπική υγιεινή, όπως τουαλέτα, περιποίηση μαλλιών και δοντιών.

Αισθητηριακές δεξιότητες είναι αυτές που είναι αναγκαίες για την αισθητηριακή ολοκλήρωση. Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια φυσιολογική νευρολογική διαδικασία μέσω της οποίας ο εγκέφαλος οργανώνει κατάλληλα τις αισθητηριακές πληροφορίες από το περιβάλλον μέσα από την οργάνωση και τον συντονισμό των αισθητηριακών συστημάτων (αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, απτικό, ακουστικό και οπτικό σύστημα).

Τέλος οι εργοθεραπευτές είναι ειδικευμένοι για να κάνουν επιλογές και να εκπαιδεύουν τους ασθενείς για βοηθητική τεχνολογία, σχολικού εξοπλισμού αλλά και για προσαρμογές στην αίθουσα διδασκαλίας και του σπιτιού, όπως επίσης και να κατασκευάζουν νάρθηκες. Είναι επίσης καθήκον τους να συμβουλεύουν τους γονείς και τους φροντιστές των ασθενών.

Πως καταλαβαίνουμε πότε ένα παιδί χρειάζεται εργοθεραπευτική παρέμβαση;

Κάποια από τα σημάδια είναι:

• Είναι αδέξιο, σκοντάφτει σε εμπόδια, δεν έχει καλή ισορροπία και πέφτει συχνά, έχει φτωχή στάση σώματος.
• Δυσκολεύεται να χειριστεί μικρά αντικείμενα, να κρατήσει το μολύβι, να κόψει με ψαλίδι, να σχηματίσει γράμματα, να ζωγραφίσει σε πλαίσιο, να αντιγράψει σχήματα-γραμμές.
• Αποφεύγει δραστηριότητες καθημερινής περιποίησης, όπως χτένισμα, βούρτσισμα δοντιών, συγκεκριμένα είδη υφασμάτων, είναι υπερευαίσθητο/υποευαίσθητο σε άγγιγμα, γεύσεις, θορύβους.
• Δυσκολίες στην ένδυση, να κουμπωθεί ή να δέσει τα κορδόνια του, να φάει μόνο του ή να πάει μόνο του τουαλέτα.
• Δεν μπορεί να μιμηθεί τις κινήσεις κάποιου άλλου και δεν συμμετέχει σε συμβολικό παιχνίδι.
• Δυσκολία στο να κατανοήσει τη δομή και το νόημα ενός παιχνιδιού, έχει μειωμένη συγκέντρωση και δυσκολεύεται να ακολουθήσει σύνθετες εντολές.
• Φτωχή οπτική, ακουστική, λεκτική μνήμη και δυσκολία εκμάθησης καινούργιων δεξιοτήτων και εννοιών.
• Δυσκολεύεται να κατακτήσει ποσοτικές, χρονικές και προμαθητικές έννοιες.
• Κάνει στερεότυπες ή σπαστικές κινήσεις.
• Είναι υπερκινητικό.
• Αποφεύγει τη συναναστροφή με άλλα παιδιά, προτιμά να παίζει μόνο του και έχει ελαττωμένη αυτοπεποίθηση.
• Στον τομέα της Παιδιατρικής αποκατάστασης οι Εργοθεραπευτές ασχολούνται, εξ ορισμού, με τη λειτουργικότητα και ανεξαρτησία του παιδιού τους και την ικανότητά του να αλληλεπιδρά σε διαφορετικά περιβάλλοντα όπως οικογένεια–σχολείο–κοινότητα.

Πως παρεμβαίνει ο εργοθεραπευτή και τι γίνεται στις εργοθεραπευτικές συνεδρίες;

Το πρώτο βήμα είναι η αξιολόγηση. Στην αξιολόγηση ο εργοθεραπευτής γνωρίζει το παιδί, και με κάποια αξιολογητικά τεστ που χρησιμοποιεί και παρακολουθώντας το παιδί σε κάποια παιχνίδια, κρίνει σε ποιους τομείς το παιδί χρειάζεται βελτίωση. Κατόπιν, ο εργοθεραπευτής ενημερώνει τους γονείς για τις παρατηρήσεις του, προτείνει σχέδιο θεραπείας, και μαζί καθορίζουν τους μακροπρόθεσμους στόχους και τη συχνότητα των θεραπειών. Στην συνέχεια, ο εργοθεραπευτής επικοινωνεί με όλους όσους είναι στο κοντινό περιβάλλον του παιδιού, όπως δασκάλα, άλλους θεραπευτές και γιατρούς. Ο εργοθεραπευτής μετά από μελέτη όσων ειπώθηκαν με τους εμπλεκόμενους στη ζωή του παιδιού και με σκοπό να επιτευχθούν οι μακροπρόθεσμοι στόχοι στο χρονικό διάστημα που καθορίστηκε, αποφασίζει ποιοι θα είναι οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι. Αυτοί οι στόχοι έχουν ως απώτερο σκοπό την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων. Επίσης χρησιμοποιούνται και σα μικρά αξιολογητικά, κατά διαστήματα, για να επιβεβαιώσουν τη βελτίωση του παιδιού. Οι γονείς ενημερώνονται σε κάθε συνεδρία για τις επιδώσεις των παιδιών τους και δίνονται συμβουλές για εξάσκηση στο σπίτι.

Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του παιδιού είναι οι γονείς και το οικογενειακό περιβάλλον. Η καθημερινή επίδραση τους σε συνδυασμό με τις εξειδικευμένες θεραπείες, είναι καθοριστική για την βελτίωση του παιδιού.