Γαστρεντερίτιδα στα παιδιά

Ιωάννης Μ. Χατζημηνάς, Παιδίατρος με ειδικό ενδιαφέρον στην Παιδιατρική Γαστρεντερολογία, Λευκωσία

Ο ιός Rota είναι το συχνότερο αίτιο σοβαρής οξείας γαστρεντερίτιδας σε βρέφη και μικρά παιδιά. Μέχρι την ηλικία των πέντε ετών όλα σχεδόν τα παιδιά θα έχουν περάσει μια γαστρεντερίτιδα από ιό Rota. Η μεγαλύτερη συχνότητα είναι μεταξύ έξι και εικοσιτεσσάρων μηνών.

Στην Ευρώπη ο ιός ευθύνεται για 4.5 εκατομμύρια επεισόδια γαστρεντερίτιδας σε παιδιά κάτω των πέντε και εκατό χιλιάδες εισαγωγές σε νοσοκομεία κάθε χρόνο. Το τραγικότερο όμως είναι ότι τριακόσια παιδιά πεθαίνουν κάθε χρόνο στην Ευρώπη από την αρρώστια αυτή. Σε παγκόσμιο επίπεδο η εικόνα είναι κατά πολύ χειρότερη με 625 εκατομμύρια επεισόδια και εξακόσιες χιλιάδες θανάτους. Σε μια μικρή πιλοτική μελέτη που κάναμε σε δείγματα διαρροϊκών κοπράνων στη Λευκωσία τον χειμώνα που μας πέρασε το σαράντα τα εκατό ήταν θετικά για τον ιό Rota.

Η μετάδοση του ιού γίνεται από τη στοματική οδό. Η μεταδοτικότητα είναι μεγάλη λόγω του μεγάλου αριθμού ιών που αποβάλλονται από τους άρρωστους και το γεγονός ότι χρειάζεται πολύ μικρός αριθμός ιών για να μεταδοθεί η ασθένεια.

Τα συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας από ιό Rota είναι ο έμετος, η διάρροια, ο πόνος στη κοιλία και ο πυρετός. Ο έμετος είναι συνήθως το πρώτο σύμπτωμα και διαρκεί ένα έως δύο εικοσιτετράωρα . Η διάρροια διαρκεί τρεις με επτά μέρες.. Πυρετός μπορεί να συνυπάρχει με τα πιο πάνω. Ο συνδυασμός των τριών συμπτωμάτων και η τυχόν παράταση τους βάζει σε μεγαλύτερο κίνδυνο τα παιδιά, και ιδιαίτερα τα βρέφη, από αφυδάτωση λόγω μεγαλύτερης απώλειας υγρών και ηλεκτρολυτών. Το αφυδατωμένο παιδί είναι νωθρό και έχει υπνηλία γεγονός που μειώνει την λήψη υγρών και χειροτερεύει την αφυδάτωση οδηγώντας σε ένα φαύλο κύκλο. Τα βρέφη κάτω του έτους αφυδατώνονται πιο εύκολα λόγω της μεγαλύτερης επιφάνειας του σώματος τους σε σχέση με τον όγκο, τον ψηλότερο μεταβολισμό και τα μικρότερα αποθέματα υγρών που διαθέτουν.

Κύριο μέλημα της θεραπευτικής αγωγής είναι η πρόληψη της αφυδάτωσης. Δίνουμε διαλύματα ηλεκτρολυτών, υγρά και σε ορισμένες περιπτώσεις αντιεμετικά. Αντιδιαρροϊκά φάρμακα συνήθως αποφεύγονται. Αν το παιδί, και κυρίως το βρέφος; παρουσιάσει σημεία σημαντικής αφυδάτωσης ή δεν παίρνει αρκετά υγρά χορηγούνται ενδοφλέβια υγρά και ηλεκτρολύτες αφού γίνει εισαγωγή σε κλινική η νοσοκομείο.

Μέχρι τώρα η πρόληψη βασιζόταν σε μέτρα υγιεινής όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, η χρήση αντισηπτικών και η απομόνωση των αρρώστων, μέτρα που δεν εφαρμόζονται εύκολα στα παιδιά. Είναι διαθέσιμο και στη Κύπρο εμβόλιο κατά του ιού Rota. Το εμβόλιο χορηγείται από την έκτη εβδομάδα της ζωής του παιδιού και σε μεγάλες κλινικές μελέτες  που προηγήθηκαν της έγκρισης από την ΕΕ προστατεύει σε ψηλό ποσοστό. Το εμβόλιο αναμένεται να μειώσει δραματικά τη συχνότητα της γαστρεντερίτιδας από τον ιό Rota.