Κρούσματα ηπατίτιδας σε παιδιά, 2022

Από Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρο και Ναστάσια Χατζηχρίστου, παιδογαστρεντερολόγο

Το τελευταίο διάστημα καταγράφηκαν περιστατικά ηπατίτιδας σε παιδιά, αδιευκρίνιστης προς το παρόν αιτίας. Η οξεία ηπατίτιδα άγνωστης προέλευσης χαρακτηρίζεται από φλεγμονή του ήπατος με αυξημένα επίπεδα ηπατικών ενζύμων (αμινοτρανσφεράσες >500 IU/L) που δεν οφείλεται στους ιούς ηπατίτιδας Α-G, σε παιδιά από 1 μηνός μέχρι 16 ετών.

Η πλειοψηφία των παιδιών εκδηλώνουν ήπια συμπτώματα κυρίως από το γαστρεντερικό σύστημα, ενώ μικρότερο ποσοστό θα εμφανίσει οξεία ηπατική ανεπάρκεια που χρήζει νοσηλείας σε εξειδικευμένο κέντρο. Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι ορισμένα από τα παιδιά αυτά καταλήγουν σε ηπατική ανεπάρκεια που χρήζει μεταμόσχευσης ήπατος.

Φαίνεται ότι τα κρούσματα ξεκίνησαν από τον Ιανουάριο του 2022, υπήρξε μια μεγάλη έξαρση κατά τη διάρκεια του Μαρτίου, και έχουν ξεπεράσει τα 100 στο Ηνωμένο Βασίλειο (111 παιδιά: <10 ετών, 3 παιδιά: >10ετών), όπου έχουμε και την πιο μεγάλη καταγραφή. Επιδημιολογικά δεδομένα με βάση τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας (WHO) τονίζουν ότι οι 74 περιπτώσεις ήταν θετικές σε αδενοϊό, 20 σε SARS-CoV-2 και στις 19 παρατηρήθηκε συν-λοίμωξη (αδενοϊού & SARS-CoV-2).

Οι ασθενείς εμφανίζουν τυπικά συμπτώματα ηπατίτιδας τα οποία περιλαμβάνουν ίκτερο (κίτρινη χροιά του δέρματος και των επιπεφυκότων), αποχρωματισμό των κοπράνων, σκουρόχρωμα ούρα και γαστρεντερολογικές εκδηλώσεις όπως κοιλιακό άλγος, ανορεξία, έμετοι και διάρροιες.

Οι ιοί ηπατίτιδας Α, Β, C, D, E και G (λέγεται πλέον GBV-C), που αποτελούν κοινές αιτίες ηπατίτιδας, έχουν αποκλειστεί. Επίσης οι ιοί Ebstein Barr και CMV έχουν αποκλειστεί, όπως και οι ιοί του έρπητα ζωστήρα (varicella-zoster virus), οι ερπητοϊοί 6, 7 και 8, οι ιοί της γρίπης και οι echovirus. Υπάρχουν βέβαια και άλλοι ιοί που μπορεί να προκαλέσουν ηπατίτιδα και φαίνονται πιο κάτω αλλά αποτελούν εξαιρετικά σπάνιες αιτίες και δεν ανευρέθηκαν στα περιστατικά που έχουν περιγραφεί τελευταία.

Arenaviruses: Guanarito virus, Junín virus, Lassa fever virus, Lujo virus, Machupo virus, and Sabiá virus, Bunyaviruses: Crimean–Congo hemorrhagic fever virus, Dobrava virus, Hantaan virus, Puumala virus, Rift Valley fever virus, and Seoul virus, Erythrovirus: Parvovirus B19, Filoviruses: Ebola virus and Marburg virus, Flaviviruses: dengue, Kyasanur Forest disease virus, Omsk hemorrhagic fever virus, and yellow fever virus, Reovirus: Colorado tick fever virus, reovirus 3

Σύμφωνα λοιπόν με τα πιο πάνω δεδομένα υπάρχει ισχυρή υποψία ότι η ασθένεια μπορεί να προκαλείται από αδενοϊό, καθώς αρκετά από τα παιδιά που νόσησαν έχουν βρεθεί θετικά σε μια μορφή του ιού (τύπος 41F). Είναι γνωστό βέβαια ότι ο αδενοϊός μπορεί να προκαλέσει ηπατίτιδα στα παιδιά, αλλά συνήθως αφορά ανοσοκατασταλμένα άτομα. Ο τύπος 41F φαίνεται να συσχετίζεται εκτός από τις περιπτώσεις οξείας ηπατίτιδας άγνωστης προέλευσης και με περιπτώσεις άτυπης μορφής φλεγμονώδους νόσου του εντέρου.

Υπάρχει και η θεωρία του ανοσολογικού κενού. Σύμφωνα με αυτή ο παρατεταμένος περιορισμός λόγω της πανδημίας είχε σαν αποτέλεσμα τα παιδιά 2-5 χρονών να μεγαλώνουν σε ένα «αποστειρωμένο» σχετικά περιβάλλον. Με τη χαλάρωση των μέτρων τα παιδιά αυτών των ηλικιών έρχονται ξαφνικά σε επαφή με διάφορους ιούς (μεταξύ των οποίων και οι αδενοϊοί), ώστε να συμπληρωθεί αυτό το ανοσολογικό κενό. Αλλά εκεί που ένα παιδάκι στη διαδρομή αυτών των νέων για αυτό ιώσεων θα έκανε μια ελαφρά γαστρεντερίτιδα, τώρα εμφανίζει ηπατίτιδα.

Η πανδημία θα μπορούσε να είναι μια άλλη πιθανή εξήγηση, καθώς μερικά κρούσματα έχουν βρεθεί θετικά στον SARS-CoV-2 (COVID-19), ενώ κανένα από αυτά τα παιδιά δεν έχει λάβει το εμβόλιο έναντι του COVID-19. Ο SARS-CoV-2 έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα ηπατικά ένζυμα σταθερά και προσβάλλει και άλλα συστήματα του οργανισμού, εκτός του αναπνευστικού.

Συνοψίζοντας έχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις για την εμφάνιση τέτοιων περιστατικών:

Κάποιος παράγοντας που δρα συνεργικά με κοινές λοιμώξεις από αδενοϊό και τις καθιστά πιο σοβαρές. Τέτοιοι παράγοντες μπορεί να είναι:

α. μειωμένη προηγούμενη έκθεση, λόγω περιοριστικών μέτρων κατά τη διάρκεια της πανδημίας,

β. προηγούμενη μόλυνση με SARS-CoV-2 ή άλλο παθογόνο,

γ. συν-λοίμωξη με SARS-CoV-2 ή άλλο παθογόνο,

δ. έκθεση σε τοξίνη από κάποιο χημικό ή περιβαλλοντικό παράγοντα,

Μια νέα παραλλαγή του αδενοϊού, με ή χωρίς παρουσία κάποιου επιβαρυντικού παράγοντα, όπως αναφέρεται πιο πάνω.
Έκθεση σε άγνωστο προς το παρόν τοξικό ή περιβαλλοντικό παράγοντα.
Κάποιο νέο παθογόνο που δρα είτε μόνο του, είτε ως συν-λοίμωξη.
Κάποια νέα παραλλαγή του SARS-CoV-2

Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα η μόνη δυνατή προς το παρόν σύσταση είναι η προφύλαξη, που περιλαμβάνει τον έγκαιρο εμβολιασμό των παιδιών (με τα διαθέσιμα εμβόλια έναντι της Ηπατίτιδας Α και Β και έναντι το COVID-19 για τις ηλικίες που υπάρχει ένδειξη). Επίσης να μην ξεχνούμε τους κανόνες υγιεινής και προφύλαξης από COVID-19, αλλά και γενικά από άλλες λοιμώξεις.