Αιμορραγική νόσος του νεογνού (HDN) και χορήγηση βιταμίνης Κ

Από Μιχάλη Ιασονίδη, παιδίατρο, αναπληρωτή καθηγητή Παιδιατρικής (Ηλιακτίδα)

Πριν την ευρεία εφαρμογή της χορήγησης βιταμίνης Κ στα νεογέννητα, η αιμορραγική νόσος του νεογνού (Hemorrhagic Disease of the Newborn – HDN), γνωστή επίσης ως αιμορραγία σχετιζόμενη με ανεπάρκεια βιταμίνης Κ (VKDB – Vitamin K Deficiency Bleeding), ήταν πιο συχνή και αποτελούσε σημαντική αιτία αιμορραγικών επιπλοκών στα νεογέννητα. Οι επιδημιολογικές μελέτες πριν την καθιέρωση της χορήγησης βιταμίνης Κ καταδεικνύουν τα εξής:

1. Πρώιμη HDN (εντός των πρώτων 24 ωρών από τη γέννηση):

– Αυτή η μορφή της νόσου ήταν σπάνια, αλλά μπορούσε να εμφανιστεί σε νεογέννητα των οποίων οι μητέρες έπαιρναν φάρμακα που επηρεάζουν τη δράση της βιταμίνης Κ, όπως αντιεπιληπτικά ή αντιπηκτικά. Η συχνότητα της πρώιμης HDN πριν τη χορήγηση βιταμίνης Κ ήταν μικρότερη από 1 περίπτωση ανά 1.000 γεννήσεις.

2. Κλασική HDN (2η με 7η ημέρα ζωής):

– Η συχνότητα της κλασικής HDN κυμαινόταν από 0,25 έως 1,5 περιπτώσεις ανά 100 γεννήσεις, ή περίπου 1 στις 400 με 1 στις 1.000 γεννήσεις. Η μορφή αυτή σχετιζόταν κυρίως με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Κ, η οποία δεν επαρκεί για την παραγωγή των απαραίτητων παραγόντων πήξης του αίματος στο νεογνό.

3. Όψιμη HDN (1η εβδομάδα έως 12 εβδομάδες ζωής):

– Αυτή η μορφή είναι η πιο σοβαρή και επικίνδυνη, καθώς συχνά προκαλεί ενδοκρανιακές αιμορραγίες, που μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη ή θάνατο. Η συχνότητα της όψιμης HDN ήταν περίπου 4 έως 10 περιπτώσεις ανά 100.000 γεννήσεις (1 στις 10.000 έως 1 στις 25.000 γεννήσεις). Ωστόσο, σε ομάδες υψηλού κινδύνου (όπως νεογνά που θηλάζουν αποκλειστικά ή έχουν ηπατοπάθεια), η συχνότητα ήταν ακόμη υψηλότερη.

 

Οφέλη από την έναρξη χορήγησης Βιταμίνης Κ από τη δεκαετία του 1960

Πριν από την καθιέρωση της προληπτικής χορήγησης βιταμίνης Κ, η αιμορραγική νόσος των νεογνών ήταν μια κλινικά σημαντική και δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση. Η ρουτίνα χορήγησης βιταμίνης Κ αμέσως μετά τον τοκετό έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στην πρόληψη αυτών των περιστατικών και θεωρείται ασφαλής πρακτική, συνεισφέροντας ουσιαστικά στη μείωση της νοσηρότητας και θνησιμότητας στα νεογνά. Με την εισαγωγή της ρουτίνας χορήγησης βιταμίνης Κ, η συχνότητα της HDN μειώθηκε δραματικά:

– Η χορήγηση μιας ενδομυϊκής δόσης βιταμίνης Κ αμέσως μετά τον τοκετό σχεδόν εξάλειψε την εμφάνιση της HDN, με περιστατικά πλέον να είναι εξαιρετικά σπάνια.

– Ακόμη και η από του στόματος χορήγηση βιταμίνης Κ έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης της HDN, αν και μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική σε σύγκριση με την ενδομυϊκή δόση, ειδικά χωρίς επαναληπτικές δόσεις.

 

Γιατί κάποιοι γονείς αρνούνται να χορηγήσουν στο νεογέννητο τους βιταμίνη Κ, υπάρχει κάποια επιστημονική γνώση που να τεκμηριώνει ότι είναι επιβλαβής;

Η χορήγηση βιταμίνης Κ στο νεογέννητο είναι μια συνήθης πρακτική που προτείνεται από τους επαγγελματίες υγείας σε πολλές χώρες για την πρόληψη της αιμορραγικής νόσου του νεογνού. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποιοι γονείς που εκφράζουν ανησυχίες ή αρνούνται τη χορήγηση της βιταμίνης Κ. Ας εξετάσουμε τους λόγους αυτής της άρνησης καθώς και τη σχετική επιστημονική γνώση.

Λόγοι άρνησης χορήγησης Βιταμίνης Κ

1. Ανησυχίες για παρενέργειες και ασφάλεια:

– Συσχέτιση με Καρκίνο: Μια από τις κύριες ανησυχίες που έχουν αναφερθεί από τους γονείς προέρχεται από παλαιότερες μελέτες της δεκαετίας του 1990 που έδειξαν πιθανή συσχέτιση μεταξύ της ένεσης βιταμίνης Κ και της ανάπτυξης παιδικής λευχαιμίας. Ωστόσο, οι μετέπειτα μελέτες δεν επιβεβαίωσαν αυτή τη συσχέτιση και οι περισσότερες ιατρικές κοινότητες θεωρούν τη βιταμίνη Κ ασφαλή.

– Κίνδυνος Υπερευαισθησίας ή Αλλεργικής Αντίδρασης: Υπάρχει επίσης ανησυχία για πιθανές αλλεργικές αντιδράσεις ή υπερευαισθησία στην ένεση της βιταμίνης Κ, αν και αυτά τα περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια.

2. Φυσική και ολιστική προσέγγιση:

– Κάποιοι γονείς προτιμούν μια πιο “φυσική” προσέγγιση στη φροντίδα του νεογέννητου και ενδέχεται να θεωρούν ότι η χορήγηση συνθετικών ή εξωτερικών ουσιών στο σώμα του μωρού δεν είναι απαραίτητη.

– Η πεποίθηση ότι τα μωρά γεννιούνται με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και ότι οι παρεμβάσεις θα πρέπει να είναι ελάχιστες αν δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος.

– Όπως είναι φανερό τέποιες προσεγγίσεις αφορούν πεποιθήσεις και όχι επιστημονική προσέγγιση

3. Έλλειψη ενημέρωσης ή λάθος πληροφόρηση:

– Κάποιοι γονείς μπορεί να μην είναι επαρκώς ενημερωμένοι για το σκοπό και τα οφέλη της χορήγησης βιταμίνης Κ. Λάθος πληροφορίες ή παραπληροφόρηση, συχνά μέσω διαδικτύου ή κοινωνικών δικτύων, μπορούν να αυξήσουν την ανησυχία τους.

– Η σύγχυση μεταξύ της βιταμίνης Κ και άλλων εμβολίων ή φαρμάκων μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αρνητική στάση.

Επιστημονική γνώση και στοιχεία

1. Οφέλη της βιταμίνης Κ:

– Η βιταμίνη Κ είναι απαραίτητη για τη διαδικασία της πήξης του αίματος. Τα νεογέννητα έχουν φυσικά χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Κ, καθώς δεν περνά εύκολα μέσω του πλακούντα, και το μητρικό γάλα έχει επίσης χαμηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Κ.

– Η έλλειψη βιταμίνης Κ μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγική νόσο του νεογνού, μια κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αιμορραγία, συμπεριλαμβανομένης της ενδοκρανιακής αιμορραγίας, η οποία μπορεί να είναι θανατηφόρα ή να προκαλέσει μόνιμη βλάβη.

2. Ασφάλεια της βιταμίνης Κ:

– Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ένεση βιταμίνης Κ είναι ασφαλής και αποτελεσματική στη μείωση του κινδύνου αιμορραγίας στα νεογέννητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι οργανισμοί υγείας παγκοσμίως υποστηρίζουν τη χρήση της.

– Οι πιο σοβαρές παρενέργειες είναι εξαιρετικά σπάνιες. Οι περισσότερες παρενέργειες που έχουν καταγραφεί είναι ήπιες και περιλαμβάνουν τοπικές αντιδράσεις στο σημείο της ένεσης.

3. Εναλλακτικές Μέθοδοι Χορήγησης:

– Για γονείς που ανησυχούν για την ενδομυϊκή ένεση, υπάρχει η επιλογή της χορήγησης της βιταμίνης Κ από το στόμα. Ωστόσο, η από του στόματος χορήγηση μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική, ειδικά αν δεν ακολουθηθεί από επαναληπτικές δόσεις.

 

Συμπεράσματα

Η χορήγηση βιταμίνης Κ στα νεογέννητα είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική πρακτική για την πρόληψη της αιμορραγικής νόσου του νεογνού. Παρ’ όλα αυτά, οι ανησυχίες των γονέων θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να αντιμετωπίζονται με ανοιχτή επικοινωνία και πλήρη ενημέρωση. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν οι γονείς τα οφέλη και τους ελάχιστους κινδύνους της χορήγησης βιταμίνης Κ, ώστε να μπορούν να λάβουν την καλύτερη δυνατή απόφαση για την υγεία του παιδιού τους.