Μουσικοθεραπεία μια νέα μορφή θεραπευτικής παρέμβασης στα κυπριακά δεδομένα

Από Παναγιώτα Καπνίση, Mουσικοθεραπεύτρια*

Η μουσικοθεραπεία είναι νέα επιστήμη στα κυπριακά δεδομένα, ωστόσο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τις θεραπευτικές ιδιότητες της μουσικής από αρχαιοτάτων χρόνων. Ακούγοντας μουσική, ή παίζοντας μουσική ή ακομη συμμετέχωντας σε μουσικές παραστάσεις είναι κάτι πολύ ωφέλιμο για όλους μας. Επίσης μας βοηθά να νοιώσουμε δημιουργικοί, να νοιώθουμε χαρούμενοι και είναι κάτι που βοηθά στην κοινωνικοποιήση. Η μουσική μπορεί να μας φέρει μνήμες απο το παρελθόν και να μας δώσει «νότες» χαράς, ηρεμίας αλλα και αναβίωσης συναισθημάτων.

Ο καθένας έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στη μουσική. Η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιεί αυτή τη σύνδεση για να διευκολύνει τις θετικές αλλαγές στη συναισθηματική ευεξία και την επικοινωνία μέσα από την ενασχόληση στη ζωντανή μουσική δημιουργία και διάδραση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή. Μπορεί να βοηθήσει να αναπτύξει και να διευκολύνει τις δεξιότητες επικοινωνίας, τη βελτίωση της αυτοπεποίθησης και την ανεξαρτησία, την ενίσχυση της αυτογνωσίας και της ευαισθητοποίησης των άλλων, τη βελτίωση της συγκέντρωσης και της προσοχής των δεξιοτήτων. (ΒΑΜΤ)

Μουσικοθεραπεία είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τη θεραπευτική χρήση της μουσικής και των μουσικών στοιχείων (ήχος, ρυθμός, μελωδία, αρμονία, χροιά, ένταση). Οι συνεδρίες διεξάγονται από έναν καταρτισμένο μουσικοθεραπευτή για την επίτευξη θεραπευτικών στόχων που σχετίζονται με τον ψυχικό, σωματικό, συναισθηματικό, διανοητικό, κοινωνικό, γνωστικό τομέα και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η μουσικοθεραπεία δεν στοχεύει στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, στη ψυχαγωγία ή στη μουσική εκπαίδευση. (Συνδεσμος Μουσικοθεραπείας Κύπρου)

Ο θεραπευτής υποστηρίζει μέσα από την δημιουργία της μουσικής τις ανάγκες του θεραπευόμενου. Ο μουσικοθεραπευτής είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος ώστε να μπορεί ν’ αντιληφθεί τις ανάγκες του θεραπευόμενου και να τον βοηθήσει ανάλογα με την δυσκολία που αντιμετωπίζει.

Πολύ σημαντική είναι η η θεραπευτική σχέση που χτίζεται μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, η οποία θα αναπτυχθεί στο διάστημα του χρόνου, μέσω της εμπλοκής στην θεραπευτική διαδικασία αλλά και στην αλληλεπίδραση μέσα απο τη μουσική.

Η μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε παιδιά , εφήβους και ενήλικες και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά σε περιπτώσεις όπως

Άγχος και Στρες
Διάχυτες Αναπτυξιακές Δυσκολίες
Νευρολογικές δυσκολίες
Εξαρτήσεις
Νεογνά
Γεροντική Άνοια
Διαταραχές λόγου και ομιλίας
Σοβαρές Ασθένειες/παθήσεις (καρκίνος κ.ά)
Μαθησιακές δυσκολίες
Μαθησιακές Αναπηρίες (Αυτισμό, Συνδρομο Down κ.ά)
Συναισθηματικές δυσκολίες και Συμπεριφορικές δυσκολίες
Ψυχικές Διαταραχές
Διατροφικές διαταραχές
Οπτικές και ακουστικές αναπηρίες

Επιπρόσθετα, η Μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε εγκύους και άτομα που αναζητούν ένα μέσο έκφρασης, προσωπικής ανάπτυξης και στήριξης.

Στη μουσικοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα μουσικών ειδών αλλα και μουσικών οργάνων και μέσων, συμπεριλαμβανομένης της φωνής. O θεραπευόμενος δεν χρειάζεται να έχει οποιαδήποτε μουσική γνώση. Η μουσική που παραγεται κατα διάρκεια των συνεδριών απο τους θεραπευόμενους είναι αυτοσχέδια, ο θεραπευτής επίσης αυτοσχεδιάζει κλινικά ανάλογα με τις ανάγκες του θεραπευόμενου. Ο μουσικοθεραπευτής χρησιμοποιεί τη μουσική με τον τρόπο αυτό επιτρέπει στους θεραπευόμενους να δημιουργήσουν τη δική τους μοναδική μουσική γλώσσα για να εξερευνήσουν, να συνδεθούν με τον ευατό τους και με τους γύρω τους και να εκφραστούν.

Η μουσικοθεραπεία εφαρμόζεται για διάφορες παθήσεις και δυσκολίες όπως αναφέρομαι πιο πάνω, ο μουσικοθεραπευτής προσαρμόζει την προσέγγιση του και τον τρόπο στον οποίο θα δουλέψει ανάλογα με τις ανάγκες του θεραπευμένου. Για παράδειγμα η θεραπεία με ενα παιδί με μαθησιακή αναπηρία έχει διαφορετικούς στόχους και διαφορετική μορφή. Ο στόχος για ένα παιδί με μαθησιακή αναπηρία είναι να βοηθηθεί μέσω της μουσικοθεραπείας να αναπτύξει την επικοινωνία του, να αναπτύξει τις γνωστικές και νοητικές του ικανότητες, να αναπτύξει το τρόπο εκφρασης του κ. ά.

Ένα μικρό παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η διατήρηση της ψυχικής υγείας ενός ατόμου που έχει καρκίνο ώστε να μπορέσει να διαχειριστεί τη νόσο του. Εδω η μουσικοθεραπεία παίρνει πιο ψυχοθεραπευτικό ρόλο. Μέσα από την μουσικοθεραπεία έχει το πλεονέκτημα να εκφράσει τα συναισθήματα του όχι μόνο με λεχτικό τρόπο αλλά και να το επεξεργαστεί μέσα από την δημιουργία της μουσικής. Έτσι βλέπουμε πως κάθε φορά ο θεραπευτής καλείται να ανταποκριθεί στις ανάγκες του κάθε θεραπευμένου ατομικά και να προσαρμόσει την προσέγγιση του ξεχωριστά ανάλογα με το άτομο.

Τέλος η μουσικοθεραπεία είναι ένα επάγγελμα υγείας το οποίο είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι βοηθά στην πρόληψη, διατήρηση και εξέλιξη της υγείας. Στο εξωτερικό Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία γίνονται συνέχεια έρευνες για την αποτελεσματικότητα της μουσικοθεραπείας, που αποδεικνύουν την σημαντικότητα της στο χώρο της ψυχικής και σωματικής υγείας.

*Health and Care Profession Council, UK : AS15334, BAMT: 8864, Tel. 99404968, Email: Panagiota.kapnisi@gmail.com