Πόσο αναγκαίο είναι το εμβόλιο της γρίπης στα παιδιά;

Πολλοί γονείς φέρνουν στο μυαλό τους, κάθε χρόνο, στις αρχές του φθινοπώρου, το ερώτημα: Είναι απαραίτητο το εμβόλιο της γρίπης στο παιδί μου; Του προσφέρει προστασία από τις ασθένειες του χειμώνα; Γιατί πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο; Πόσες δόσεις πρέπει να πάρει;

Η γρίπη οφείλεται στους ιούς της ινφλουέντσας Α και Β που εμφανίζονται συνήθως τους χειμερινούς μήνες και μπορούν να προκαλέσουν επιδημία με μεγάλη νοσηρότητα και μερικές φορές θνησιμότητα σε ευαίσθητους κυρίως πληθυσμούς. Στη μεμβράνη κάθε ιού υπάρχουν δύο βασικές γλυκοπρωτεΐνες: η αιμοσυγκολλητίνη και η νευραμινιδάση.

Της Δρ Μερόπης Τούμπα – Ειδικής Παιδιάτρου *

Μετά από κάθε επιδημία, ο προσβεβλημένος πληθυσμός αναπτύσσει αντισώματα κατά των συγκεκριμένων στελεχών του ιού που προκάλεσε την επιδημία. Ο ιός της γρίπης όμως παρουσιάζει τη λεγόμενη αντιγονική μεταστροφή  δηλαδή την παρουσία μεταλλάξεων στις γλυκοπρωτεΐνες του, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων στελεχών για τα οποία δεν υπάρχει ανοσία. Αυτό συμβαίνει μετά από κάθε επιδημία μικρή ή μεγάλη που εμφανίζεται κάθε χρόνο γεγονός που απαιτεί την αναπαραγωγή νέου εμβολίου τo επόμενο έτος.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, η σύνθεση του νέου εμβολίου αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο ώστε να περιέχει τα στελέχη του ιού που προκάλεσαν επιδημία τον προηγούμενο χειμώνα.

Η ασθένεια της γρίπης προσβάλλει όλες τις ηλικίες και η έκταση και η βαρύτητα της επιδημίας εξαρτώνται από την παρουσία προστατευτικών αντισωμάτων στο συγκεκριμένο πληθυσμό, το μέγεθος της αντιγονικής μεταστροφής και την τοξικότητα του στελέχους του ιού.

Η γρίπη εκδηλώνεται με πυρετό, κακουχία, μυαλγίες και βήχα  στους ενήλικες και εφήβους ενώ στα βρέφη και μικρά παιδιά τα συμπτώματα είναι πιο έκδηλα με υψηλό πυρετό, βήχα, δύσπνοια, ανορεξία, κακουχία. Προσβάλλει κυρίως το ανώτερο και κατώτερο αναπνευστικό αλλά δεν αποκλείονται και συμπτώματα από το πεπτικό όπως κοιλιακά άλγη, εμετοί και διάρροιες. Σε ηλικιωμένα άτομα, σε άτομα με χρόνια νοσήματα και σε ασθενείς με ανοσοκαταστολή η νόσος παρουσιάζει σοβαρές επιπλοκές και όχι σπάνια μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Η πρόληψη της γρίπης γίνεται με τον εμβολιασμό που πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού: ηλικιωμένοι άνω των 65 χρονών, άτομα με χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού όπως το άσθμα, του καρδιαγγειακού όπως συγγενείς καρδιοπάθειες και μεταβολικά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης κ.α. Ακόμα απαραίτητο είναι σε άτομα που παίρνουν επί μακρόν ασπιρίνη και έχουν τον κίνδυνο εμφάνισης του σοβαρού συνδρόμου Reye αν προσβληθούν από γρίπη. Επίσης άτομα που εργάζονται σε νοσηλευτήρια, γηροκομεία, στρατώνες και παιδικούς σταθμούς καθώς και συγκάτοικοι και οικογένειες ευπαθών ατόμων για την αποφυγή μετάδοσης της νόσου στα άτομα αυτά. Μερικές χώρες όπως οι ΗΠΑ έχουν υιοθετήσει το εμβόλιο της γρίπης για όλα τα παιδιά από 6 μηνών έως 18 χρονών ανεξαρτήτως αν ανήκουν ή όχι σε ομάδες υψηλού κινδύνου.

Το εμβόλιο της γρίπης χορηγείται ενδομυϊκά και μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα με όλα τα άλλα εμβόλια σε διαφορετική όμως θέση. Χορηγείται σε μία δόση. Τα παιδιά που εμβολιάζονται για πρώτη φορά με το εμβόλιο της γρίπης δηλαδή δεν εμβολιάστηκαν την προηγούμενη χρονιά πρέπει να  λάβούν δύο δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών μεταξύ των δύο δόσεων. Ο καταλληλότερος χρόνος χορήγησης του εμβολίου είναι η αρχή του Φθινοπώρου κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο. Αυτό γίνεται για να προληφθεί το πρώτο κύμα της επιδημίας που εμφανίζεται συνήθως το Δεκέμβριο.

Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου εξαρτάται από την αντισωματική απάντηση του ατόμου που εμβολιάζεται. Το ποσοστό προφύλαξης που προσφέρει το εμβόλιο ανέρχεται στο 70-80%. Αναφέρονται επίσης χαμηλότερα (50%) όπως και ψηλότερα (90%) ποσοστά προστασίας. Η αντισωματική απάντηση μειώνεται σε άτομα μεγάλης ηλικίας, σε άτομα με χρόνια προβλήματα και άτομα με ανοσοκαταστολή.

Έχει παρατηρηθεί ότι το εμβόλιο της γρίπης μειώνει τη σοβαρότητα της νόσου καθώς και της επιπλοκές της όπως οι ωτίτιδες και οι πνευμονίες στα παιδιά και τους ηλικιωμένους με αποτέλεσμα μείωση των εισαγωγών και της διάρκειας νοσηλείας στα νοσοκομεία.

Συμπερασματικά το εμβόλιο της γρίπης αποτελεί ένα χρήσιμο όπλο για πρόληψη μιας σοβαρής ασθένειας και πρέπει να χρησιμοποιείται κυρίως στις ομάδες υψηλού κινδύνου και αν είναι εφικτό σε όλο τον πληθυσμό  μετά από σύσταση του ιατρού.

*Η Μερόπη Τούμπα είναι Ειδικός Παιδίατρος  στην Κλινική ‘ΙΑΣΗ’ στην Πάφο

Πτυχιούχος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,

Ειδικευθείσα στην Παιδιατρική, Εκπαιδευθείσα στην Παιδιατρική Ενδοκρινολογία.